Orzecznictwo Sądów Polskich – 02/2024

W LUTOWYM NUMERZE „ORZECZNICTWA SĄDÓW POLSKICH” REDAKCJA POLECA:

Rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego jako przyczyna prowadząca do nieważności postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.). Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – zasada prawna – z dnia 26 kwietnia 2023 r., III PZP 6/22

• dr Grzegorz Kamieński – radca prawny, adiunkt, Instytut Społeczno-Prawny, Akademia Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu

Glosowana uchwała jest niezwykle istotnym głosem Sądu Najwyższego, wpisującym się w próbę zapewnienia stronom postępowania cywilnego niezbędnej ochrony prawnoprocesowej poprzez zwrócenie uwagi na konieczność przestrzegania przez ustawodawcę reguł obowiązujących w państwie prawa czy też zasad związanych z prowadzeniem postępowania cywilnego. Uchwała ta, wpisuje się również w szerszy kontekst niezgody (przeważającej części) władzy sądowniczej na instrumentalne wykorzystywanie procesu ustawodawczego przez parlament. Sąd Najwyższy w glosowanej uchwale przyjął, że rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego ukształtowanym na podstawie art. 15zzs¹ ust. 1 pkt 4 ustawy z 2.03.2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ogranicza konstytucyjne prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, ponieważ nie jest konieczne do ochrony zdrowia publicznego i prowadzi do nieważności postępowania. Autor glosy aprobująco ocenia omawianą uchwałę, wskazując, że Sąd Najwyższy wyraźnie podkreślił konieczność zapewnienia prawa do sądu w rozumieniu przepisów prawa międzynarodowego oraz opowiedział się za należytym poszanowaniem zasad i przepisów postępowania cywilnego, takich jak zasada kolegialności czy też właściwe ukształtowanie składu sądu w postępowaniu cywilnym.

Dopuszczalność dowodu z opinii eksperta przygotowanej na zlecenie strony (tzw. prywatnej opinii biegłego) w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2023 r., II OSK 2867/21

• dr Adam Bochentyn – Katedra Postępowania Administracyjnego i Sądowoadministracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański

W glosowanym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że opinia eksperta przygotowana na zlecenie strony (tzw. prywatna opinia biegłego) nie jest w postępowaniu sądowoadministracjnym dopuszczalnym środkiem dowodowym. W ocenie sądu opinia taka stanowi dowód z opinii biegłego, którego sąd administracyjny nie może przeprowadzić. Stanowisko takie zdecydowanie dominuje w orzecznictwie sądów administracyjnych. W glosie przyjęto pogląd odmienny, zgodnie z którym opinia prywatna nie może być uznana za dowód z opinii biegłego, ponieważ nie odpowiada jego prawnej charakterystyce. Stanowi z kolei dokument prywatny, dopuszczalny przez przepisy regulujące postępowanie przed sądami administracyjnymi.

Uprawdopodobnienie w postępowaniu administracyjnym. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 marca 2023 r., II OSK 153/22

• prof. dr hab. Zbigniew R. Kmiecik – Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Glosowana teza wyroku dotyczy w istocie dwóch, ściśle powiązanych ze sobą, ale jednak odrębnych zagadnień, tj. uprawdopodobnienia oraz uprawdopodabniania. W odniesieniu do okoliczności warunkujących podjęcie określonych czynności proceduralnych na wniosek strony, ale niemających znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy głównej, Kodeks postępowania administracyjnego nie wymaga udowodnienia, zadowalając się ich uprawdopodobnieniem. Przy uprawdopodobnieniu – w odróżnieniu od udowodnienia – nie zachodzi pewność co do istnienia okoliczności prawnie relewantnej, lecz jedynie prawdopodobieństwo jej istnienia przekraczające – w subiektywnym odczuciu organu – 50%. Kodeks nie określa wymogów formalnych, jakie powinny spełniać czynności uprawdopodabniające, ani nie wymaga stosowania do nich rygorów przewidzianych dla dowodzenia. Należy zatem uznać, ze sposób uzyskiwania przez organ informacji o okolicznościach, względem których można poprzestać na ich uprawdopodobnieniu, nie musi spełniać wymogów formalnych przewidzianych dla przeprowadzania dowodów. Takie stanowisko znajduje dodatkowe oparcie w przepisach procedury cywilnej oraz w poglądach wyrażanych w nauce procesu karnego, do których odwołanie się na zasadzie analogii wydaje się usprawiedliwione potrzebą stosowania wykładni systemowej.

W NUMERZE PONADTO:

• Odpowiedzialność odszkodowawcza organu pierwszej instancji za szkodę wyrządzoną niezgodną z prawem decyzją administracyjną utrzymaną w mocy przez organ odwoławczy. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 15 czerwca 2022 r., II CSKP 151/22 – Rafał Szczepaniak
• Przedwczesna sprzedaż akcji przez akcjonariusza jako przesłanka przyczynienia się do zwiększenia szkody poszkodowanego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 25 listopada 2021 r., V CSKP 168/21 – Wiktor Żochowski
• Wykładnia przesłanki przekazania Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego wyłonionego przy rozpoznaniu środka odwoławczego w postaci jego powiązania ze środkiem odwoławczym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 13 czerwca 2023 r., I KZP 3/23 – Ryszard A. Stefański
• Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, przysługujący za okres do 6.11.2018 r. funkcjonariuszowi Służby Ochrony Państwa. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 października 2022 r., II PSKP 122/21 – Małgorzata Grześków
• Pozbawienie charakteru ochronnego lasu położonego w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 marca 2022 r., IV SA/Wa 16/22 – Jan Chmielewski