Kodeks Postępowania Cywilnego KPC

Kodeks postępowania cywilnego

Kategoria 'Kodeks postępowania cywilnego KPC" zawiera wybór starannie wyselekcjonowanych publikacji obejmujących swoją treścią Kodeks postępowania cywilnego oraz zagadnienia pokrewne. W niniejszej kategorii znaleźć można książki naukowe, podręczniki akademickie oraz innego typu wydania odnoszące się do Kodeksu postępowania cywilnego KPC z uwzględnieniem wszelkich jego aspektów. Wśród zgromadzonych tu publikacji na szczególną uwagę zasługuje między innymi sześciotomowy pakiet Kodeksu postępowania cywilnego wraz z komentarzami, autorstwa Henryka Pietrzkowskiego, Jacka Gudowskiego, Jana Ciszewskiego oraz Karola Wietza czy wydany nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer "Zbiór cywilny Plus", zawierający Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Prawo prywatne międzynarodowe oraz omówienie tematu dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym.

Książki i podręczniki zebrane w kategorii „Kodeks postępowania cywilnego KPC” przeznaczone są dla szerokiego grona odbiorców. Znajdą tu coś dla siebie zarówno profesjonalni, wykwalifikowani prawnicy, pracownicy administracji rządowej i samorządowej różnych szczebli, studenci studiów prawniczych oraz wszyscy ci, którym bliskie jest prawo i związana z nim tematyka.

Zakres regulacji Kodeksu postępowania cywilnego

Kodeks postępowania cywilnego – w skrócie KPC – zajmuje się regulacjami odnoszącymi się do postępowania sądowego prowadzonego w sprawach z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, a także z zakresu prawa pracy. Kodeks postępowania cywilnego to również przepisy normujące zasady powadzenia postępowań sądowych z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz innych spraw, dla których przepisy KPC stosuje się z mocy ustaw szczególnych.

Przytoczone wyżej zasady oznaczają, iż sąd, prowadząc postępowanie sądowe w sprawach z zakresu wymienionych gałęzi prawa (prawo rodzinne i opiekuńcze, prawo pracy i inne), zobowiązany jest do opierania się o przepisy zawarte w Kodeksie postępowania cywilnego.

Właściwości sądów według KPC

W polskim prawodawstwie obowiązuje swoiste przyporządkowanie sądów do konkretnego typu spraw. Przyporządkowanie to sprawia, iż nie występują lub pozostają mocno ograniczone wszelkie spory kompetencyjne odnoszące się do właściwości sądów. Kodeks postępowania cywilnego jest jednym z tych aktów prawnych, który określa właściwości sądów, w tym przypadku właściwości sądów w sprawach cywilnych.

Jak głosi art. 2 KPC, rozpoznawanie spraw cywilnych leży w gestii sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego, o ile sprawy te z określonych względów nie należą do właściwości sądów szczególnych. Jeśli przepisy szczególne przekazują sprawy cywilne do właściwości innych organów, sprawy cywilne nie są rozpatrywane w ramach postępowania cywilnego.

Obowiązki stron i uczestników postępowania cywilnego

Jak można wyczytać z treści art. 3 Kodeksu postępowania cywilnego KPC, wszyscy uczestnicy rozpoznawanego przez właściwy sąd postępowania cywilnego mają obowiązek dokonywania wszelkich czynności procesowych "zgodnie z dobrymi obyczajami". Wspomniane tu „dobre obyczaje” stanowią podstawę do zachowania powagi sądu, co z kolei przekłada się bezpośrednio na poszanowanie wydanego przez sąd wyroku. Dobre obyczaje w postępowaniu cywilnym pozwalają również na utrzymanie należytego porządku na sali sądowej i na spokojne, rzeczowe i zgodne z procedurą przeprowadzenie rozprawy.

Jak czytamy dalej we wspomnianym art. 3 KPC, strony oraz uczestnicy postępowania cywilnego zobowiązani są również do tego, aby „dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody”. Zdanie to stanowi swoiste wezwanie do zachowania całkowitej prawdomówności, rzeczowości, do przedstawiania spraw zgodnie z ich biegiem oraz do potwierdzania swoich argumentów dowodami.

Szybkość postępowań cywilnych zgodna z wymogami KPC

Przewlekłość w prowadzeniu spraw sądowych to jedna z większych bolączek polskiego sądownictwa. Odczuwane jest to zarówno przez sędziów, którzy są wręcz zasypywani ogromną ilością spraw, jak i przez zwykłych obywateli czekających na rozstrzygnięcia nieraz całymi latami. Zasada szybkości postępowania opisana w art. 6 Kodeksu postępowania cywilnego mówi o tym, iż sąd „powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu”. Wszystko to, oczywiście, musi jednak odbywać się w zgodnie z wymogami proceduralnymi właściwymi dla postępowania cywilnego. Sąd musi też pamiętać o tym, aby dążenie do jak najszybszego rozstrzygnięcia sprawy nie odbyło się kosztem prawdy, czyli aby dążenie do szybkiego wyjaśnienia nie sprawiło, iż cokolwiek zostanie zaniedbane, a przez to wydane rozstrzygnięcie można będzie uznać za błędne i możliwe do podważenia.

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego

Nowelizacja KPC, a w zasadzie większość jej przepisów, weszła w życie w dniu 7 listopada 2019 r. Jest to nowelizacja ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1460; dalej: k.p.c.), czyli aktu prawnego regulującego tryb oraz sposób prowadzenia spraw cywilnych, w tym również sporów gospodarczych. Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadza m.in. odrębne normy rozstrzygania sporów gospodarczych, sankcje za granie na zwłokę oraz planowanie kolejności czynności procesowych sądu oraz stron, co ma prowadzić do rozpoznawania sprawy w jak najkrótszym terminie. Zmiany KPC mają przede wszystkim skrócić czas trwania postępowań przed sądami cywilnymi, a także usprawnić sam przebieg postępowania.

Najważniejsze zmiany, jakie wprowadza nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, to m.in.: nowa forma przygotowywania oraz organizacji rozpraw z udziałem stron, a także zaostrzenie rygorów wymiany pism procesowych przed rozprawą (nowy rozdział 2a „Organizacja rozpraw” art. 205(1) i nast. k.p.c.), powołanie instytucji nadużycia prawa procesowego (art. 4(1) k.p.c. oraz art. 226(2) k.p.c.), a także nowy tryb postępowania w sprawach gospodarczych (rozdział „Postępowanie w sprawach gospodarczych” art. 458(1) i nast. k.p.c.).

Nowelizacja KPC 2019

Głównym celem nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego jest usprawnienie oraz skrócenie czasu trwania postępowania w sprawach cywilnych. Polepszeniu rzetelności rozpraw ma służyć skuteczne ograniczenie fikcji doręczeń pozwu. Dodatkowe usprawnienie rozpraw w sprawach cywilnych ma być wynikiem wprowadzenia wstępnego etapu planowania postępowania wraz z terminem ogłoszenia wyroku oraz przeciwdziałania obstrukcji procesowej.

Zmiana przepisów Kodeksu postępowania cywilnego wprowadziła nowe postępowanie gospodarcze, w tym m.in. nowe zasady prowadzenia sporów pomiędzy przedsiębiorcami, rygorystyczne terminy zgłaszania twierdzeń oraz dowodów w postępowaniu (tzw. prekluzja dowodowa – art. 458(5) k.p.c.), ograniczenie w korzystaniu z niektórych środków dowodowych oraz prymat dowodu z dokumentu (art. 458(10) i art. 458(11) k.p.c.), a także możliwość zawarcia umowy dowodowej oraz wyłączenia przez strony prawa do powoływania określonych dowodów (art. 458(9) k.p.c.).

Nowy Kodeks postępowania cywilnego wprowadza zmiany w zasadach ustalania właściwości miejscowej sądu, co ma umożliwić prowadzenie sprawy przeciwko konsumentowi przed sądem w miejscu jego zamieszkania, co w efekcie ma odciążyć sądy w dużych aglomeracjach miejskich. Ułatwiona będzie również procedura przeniesienia sprawy do innego sądu. Zmiany w KPC dotyczą także nowego systemu opłat sądowych, który został uproszczony i ujednolicony, a także poszerzony o rozwiązania skłaniające do polubownego rozstrzygnięcia sporów.

Nowelizacja KPC (Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 785 z późn. zm.)) przewiduje m.in. następujące zmiany:

• odpłatność niektórych spośród czynności, które dotychczas były nieodpłatne, np. wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem czy oświadczenie o rozszerzeniu lub zmianie powództwa w sposób powodujący wzrost wartości przedmiotu sporu,
• wysokość opłaty stałej w sprawach o prawa niemajątkowe i niektóre prawa majątkowe (od 30 zł do 10 000 zł),
• zmodyfikowany katalog opłat, w którym m.in. zrezygnowano z odrębnego uregulowania opłat stałych w postępowaniu uproszczonym i przyjęto mechanizm opłat stałych we wszystkich sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu lub też wartość przedmiotu zaskarżenia nie przekracza 20 000 zł; przy większej wartości będzie nadal pobierana opłata wynosząca 5 proc. wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia (opłata nie większa niż 200 000 zł),
• zmiana wysokości opłat stałych, szczególnie tych najniższych, zastępując dotychczas obowiązujące różne stawki opłat w wysokości 30, 40, 50 czy 60 zł jednolitą stawką opłaty stałej w wysokości 100 zł,

katalog opłat odnośnie ochrony praw autorskich, prawa własności przemysłowej czy czynów nieuczciwej konkurencji;

Nowelizacja KPC 2019 - najważniejsze zmiany

W komentarzu przedstawiono najważniejsze zmiany wprowadzone do kodeksu postępowania cywilnego na mocy ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 1469, zwanej ustawą zmieniającą. Ustawodawca ustawą zmieniającą wprowadza liczne zmiany do przepisów kodeksu postępowania cywilnego, które dotyczą nie tylko różnych postępowań, ale także różnych instytucji. Ponadto ustawodawca wprowadza też nowe, nieznane do tej pory prawu polskiemu, rozwiązania, których stosowanie w praktyce może wywoływać trudności. To wszystko sprawia, że komentowana nowelizacja przepisów kodeksu postępowania cywilnego może stać się prawdziwym wyzwaniem dla prawników stosujących prawo procesowe cywilne. Z uwagi na ograniczone ramy wydawnicze, w komentarzu przedstawiono tylko wybrane przez autora zmiany przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Z uwagi na liczebność zmian wprowadzonych na podstawie ustawy zmieniającej, a także w większości ich istotny wpływ na prawa i obowiązki podmiotów postępowania, a także przebieg tego postępowania, w celu zapewnienia jasności wywodu, warto usystematyzować tę materię, kierując się kryterium kluczowych instytucji, których te zmiany dotyczą. Na podstawie powołanego kryterium zmiany te zostaną przedstawione według następujących zagadnień:

1. nadużycie prawa procesowego;
2. pozostawienie pisma bez rozpoznania;
3. utrwalanie przebiegu posiedzenia;
4. właściwość sądu;
5. odsetki od kosztów procesu;
6. warunki formalne pism procesowych, wyszczególnienie faktów;
7. zmiany w zakresie doręczeń;
8. zwrot pozwu na podstawie art. 186¹ KPC;
9. oddalenie powództwa na podstawie art. 191¹ KPC;
10. organizacja posiedzeń;
11. powoływanie faktów i dowodów;
12. podstawa prawa żądania;
13. postępowanie dowodowe;
14. postępowanie w sprawach gospodarczych;
15. pozostałe zmiany przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Nie należy jednak pomijać tego, że oprócz wymienionych zmian ustawodawca ustawą zmieniającą wprowadził także szereg innych zmian, niektóre z nich z punktu widzenia stosowania prawa można uznać za porządkujące, jak np. zastąpienie wyrazu „okoliczności faktyczne” wyrazem „fakty” (zob. np. zmiana art. 6 § 2 KPC), inne mają zaś na celu usunięcie dotychczasowych niejasności, jak np. zmiana art. 17 pkt 4² KPC polegająca na doprecyzowaniu powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi a posiadających z mocy przepisów szczególnych zdolność prawną.

Autor: Laskowska-Hulisz Agnieszka
Opublikowano: LEX/el. 2019, Status: aktualny, Rodzaj: komentarz praktyczny

Czytaj pełną treść komentarza na blogu >>