Ceny transferowe. Protokół kontroli

Priorytetowym celem, który przyświeca autorom niniejszej książki, jest wzbudzenie zainteresowania zagadnieniem cen transferowych oraz zwiększenie świadomości Czytelnika w tym obszarze. Powyższe nie oznacza jednak, że krąg potencjalnych odbiorców został ograniczony do osób, których dotychczasowy kontakt z tematem, jakim jest transfer pricing, był znikomy.

Autorzy poruszone w książce zagadnienia ubrali w innowacyjną formę quasi-protokołu kontroli. Zabieg ten miał poniekąd uczynić przekaz bardziej atrakcyjnym, jednak przede wszystkim miał on za zadanie uwypuklić związek i „przenikanie” dyscypliny cen transferowych z opodatkowaniem przedsiębiorcy. Wskazanie tego związku i przedstawienie skutków podatkowych stosowania cen transferowych w opinii autorów (dalej występujących również jako kontrolujący) może stanowić wartość dodaną dla osób, które mają doświadczenie w zakresie cen transferowych, przedsiębiorców, księgowych oraz pracowników administracji podatkowej.

W pierwszej części książki przedstawiono otoczenie proceduralne, w którym przeprowadzany jest proces analizy cen transferowych. Następnie wskazano na kilka aspektów praktycznych, m.in. konsekwencje nieprzedłożenia dokumentacji podatkowej, przykładowy katalog dokumentów, o jakie mogą występować kontrolujący. Autorzy przywołali tezy z orzecznictwa i doktryny naukowej. Przedstawiono również rozbudowaną, hipotetyczną analizę funkcjonalną przedsiębiorstwa (wraz z aktywami i ryzykiem), wycenę rynkowości opłat za wartości niematerialne i prawne (licencje oraz znak towarowy), jak i wycenę rentowności przedsiębiorstwa ( benchmarking study ), która w wielu miejscach opatrzona jest dodatkowymi praktycznymi komentarzami.

Najważniejszą część książki stanowi quasi-protokół z kontroli, który dzięki temu, że przypomina swoją strukturą i językiem protokół kontroli podatkowej, umożliwił w sposób syntetyczny i logicznie spójny przedstawienie możliwej metodologii badania cen transferowych. W tym miejscu należy podkreślić, że badanie cen transferowych w wielkim skrócie polega na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czy ceny stosowane w transakcjach realizowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi są cenami rynkowymi. Z tego względu zaprezentowana metodologia nie stanowi „przywileju” kontrolujących, lecz ze względu na dążenie do odpowiedzi na uniwersalne pytanie o rynkowość warunków transakcji może być stosowana przez każdego, kto chciałby uzyskać na nie odpowiedź. Dzięki tej „uniwersalności” książka ta może się okazać pomocna przedsiębiorcom czy księgowym przy ustalaniu cen w transakcjach zawieranych między podmiotami powiązanymi. Książka z pewnością okaże się wartościowa również dla przedstawicieli aparatu skarbowego, szczególnie urzędników zajmujących się kontrolami i postępowaniami w przedmiocie podatków dochodowych.

W głównej części książki zaprezentowane zostały analizy ekonomiczne (nazywane często benchmarkingiem czy studium porównawczym) opisujące etapy wyceny i przykładowe metodologie wyliczenia zakresu rynkowego z wyznaczeniem godziwej wartości rynkowej dla takich transakcji jak wycena wartości opłaty licencyjnej za korzystanie ze znaku towarowego oraz licencji produkcyjnych, jak również wy- znaczenie rentowności przedsiębiorstwa na przykładzie wskaźnika zwrotu z aktywów ROA. Autorzy przedstawili również niektóre słabe punkty studium porównawczego przedstawionego przez podmiot kontrolowany przez zakwestionowanie w nim niektórych kryteriów typowania, wartości i wskaźników wskazanych w analizach ekonomicznych (benchmarkingach).

Autorzy, chcąc wzbogacić książkę i uczynić ją bardziej wartościową, w „załączniku do protokołu” umieścili opracowanie dotyczące nie- zwykle istotnego zagadnienia w cenach transferowych, a mianowicie porównywalności, które zostało sporządzone na podstawie publikacji Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), oraz zebranych i dostępnych opracowań różnych administracji podatkowych zaangażowanych w problematykę cen transferowych.

Zapraszając do lektury, autorzy pragną podkreślić, że celem książki nie jest zobrazowanie technik pracy organów kontrolnych, lecz zaprezentowanie w sposób syntetyczny i spójny sposobu poszukiwania odpowiedzi na uniwersalne pytanie, czy warunki w transakcjach między podmiotami powiązanymi są zgodne z zasadą ceny rynkowej. Między innymi ze względu na dążenie do wspomnianej uniwersalności postępowanie prowadzone jest przez fikcyjny organ kontroli podatkowej, a właściwym dla podatnika organem jest naczelnik fikcyjnego Bałtyckiego Urzędu Skarbowego.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że zaprezentowany w książce pod- miot kontrolowany, jak i dane dotyczące kontrolowanej spółki zostały przez autorów wymyślone, a przedstawiona w niniejszej książce kontrola nigdy nie została przeprowadzona. Wszelkie podobieństwa mogą być jedynie przypadkowym zbiegiem okoliczności. Bardzo istotne jest również, że sam zaprezentowany proces kontroli nie jest ani wyznacznikiem w prawdziwych postępowaniach, ani nie musi być jedynym procesem stosowanym przez szeroko rozumianą administrację podatkową.