Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Zakres obowiązków i uprawnień pracodawców, pracowników oraz osób kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Obowiązki pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Uprawnienia pracodawcy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Obowiązki pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Uprawnienia pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Obowiązki kierownika komórki organizacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

1. NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY

Nadzór nad warunkami pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Państwowa Inspekcja Pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Zadania Państwowej Inspekcji Pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Karanie winnych wykroczeń przeciwko prawom pracownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Państwowa Inspekcja Sanitarna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Uprawnienia Państwowej Inspekcji Sanitarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Urząd Dozoru Technicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Zakres działania Urzędu Dozoru Technicznego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Uprawnienia pracowników Urzędu Dozoru Technicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Związki zawodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Zakres działania zakładowej organizacji związkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Uprawnienia związków zawodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Społeczna inspekcja pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Zadania i uprawnienia społecznej inspekcji pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572

2. CERTYFIKACJA

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Ocena zgodności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Wymagania zasadnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Certyfikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Znak zgodności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Deklaracja zgodności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Odpowiedzialność producenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Normalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Polskie Normy i inne dokumenty normalizacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Certyfikat i znak zgodności z Polską Normą. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
System notyfikacji norm i aktów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Notyfikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

3. OBIEKTY BUDOWLANE I POMIESZCZENIA PRACY

Obiekty budowlane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Podstawowe wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy dla budynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Opiniowanie dokumentacji projektowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Przekazanie obiektu budowlanego do użytkowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Utrzymanie obiektów budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Książka obiektu budowlanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Kontrole obiektu budowlanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne i środki higieny osobistej . . . . . . . . . . . . . . . 109
Ogólne wymogi dotyczące pomieszczeń higienicznosanitarnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Warunki zabezpieczenia budynków przed pożarem i wybuchem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Odporność pożarowa budynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Wymagania dla pomieszczeń zagrożonych wybuchem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Strefy pożarowe i oddzielenia przeciwpożarowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Zapewnienie bezpieczeństwa ewakuacji ludzi z pomieszczeń i budynków . . . . . . . . . . . . 129
Wymagania przeciwpożarowe dla elementów wykończenia wnętrz i wyposażenia stałego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Wyposażenie budynku w podręczny sprzęt gaśniczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Zasady rozmieszczania sprzętu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Przeglądy i konserwacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Zasady postępowania pracowników na wypadek powstania pożaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Ochrona odgromowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Klasyfikacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Źródła i typy uszkodzeń obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Typy strat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Ocena ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Budowa urządzenia piorunochronnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Zakres przeglądów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Kolejność przeglądów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Pomieszczenia pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Oświetlenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Wentylacja pomieszczeń pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Ogrzewanie pomieszczeń pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Normy pomieszczeń pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Inne wymogi dla pomieszczeń pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

4. PROFILAKTYCZNA OCHRONA ZDROWIA

Podział czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Ogólne zasady oraz metody likwidacji lub ograniczenia wpływu
niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w procesie pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia i rakotwórczych. Zasady i częstotliwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Czynniki szkodliwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Częstość przeprowadzania badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Rejestracja wyników. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących
na stanowisku pracy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Karta badań i pomiarów czynników szkodliwych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Profilaktyczne badania lekarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Badania wstępne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Badania okresowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Badania kontrolne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Służba medycyny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Badania sanitarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Badanie stanu zdrowia i predyspozycji psychicznych do kierowania pojazdami . . . . . . . . . . . . 210
Badania psychologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Posiłki profilaktyczne i napoje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Zasady wydawania posiłków profilaktycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

5. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH

Zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi, ostrymi i wystającymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Dobór typów osłon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające sięganie kończynami górnymi do stref niebezpiecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające sięganie kończynami dolnymi do stref niebezpiecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
Zasady określania wymiarów otworów umożliwiających dostęp do maszyny całym ciałem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Dojścia i przejścia do urządzeń technicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Dojścia i przejścia do maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
Schody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
Pomosty robocze i przejścia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dla drabin przenośnych . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Teren zakładu pracy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Drogi w zakładzie pracy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
Zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Wiadomości ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Wpływ rodzaju prądu na człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Równoczesna ochrona przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Ochrona przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Ochrona przed dotykiem pośrednim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Organizacyjne środki ochrony przed porażeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Rodzaj urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji
wymagane jest posiadanie dodatkowych kwalifikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji urządzeń energetycznych . . . . 249
Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wybranych pracach eksploatacyjnych . . . 251
Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych . . . . . . . . . . . 256
Klasyfikacja urządzeń elektrycznych i elektronicznych z punktu widzenia
ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
Zagrożenie poparzeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Sposoby ochrony przed poparzeniami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Zagrożenia powodowane zimnem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
Środki ochronne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Zagrożenia pożarowe i wybuchowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Ocena zagrożenia wybuchem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
Dokument zabezpieczenia stanowiska pracy przed wybuchem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
Minimalne wymagania dla stanowisk pracy, na których może wystąpić
atmosfera wybuchowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Ogólne metody zapobiegania pożarom i wybuchom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

6. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH

Czynniki fizyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Hałas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Hałas słyszalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Źródła hałasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Natężenie hałasu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Rodzaje hałasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
Dopuszczalne wartości hałasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Hałas infradźwiękowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
Hałas ultradźwiękowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas i drgania . . . . . . . . . . . . 304
Obowiązki pracodawcy w przypadku zagrożenia hałasem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Profilaktyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
Wibracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Drgania mechaniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Zakres częstotliwości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Czas oddziaływania drgań na organizm człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Kierunek oddziaływania drgań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Wartości normatywne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na drgania mechaniczne. . . . . . . 311
Obowiązki pracodawcy w przypadku zagrożenia drganiami mechanicznymi . . . . . . . . . 313
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
Oddziaływanie wibracji na organizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
Działania profilaktyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
Mikroklimat - środowisko termiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
Mikroklimat umiarkowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
Mikroklimat gorący. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
Mikroklimat zimny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Oddziaływanie mikroklimatu na organizm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Aklimatyzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
Promieniowanie elektromagnetyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
Częstotliwość pomiarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
Oznakowanie pól elektromagnetycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na organizm ludzki . . . . . . . . . . . . . . . . 330
Ochrona przed nadmiernym promieniowaniem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Promieniowanie optyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Źródła promieniowania optycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Obowiązki pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
Ocena ryzyka zawodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Program działań organizacyjno-technicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
Szkolenie w zakresie bhp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
Narażenie pracowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Promieniowanie widzialne VIS (ang. visible) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Promieniowanie podczerwone IR (ang. infrared) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Narażenie pracowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Ochrona przed promieniowaniem IR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Promieniowanie nadfioletowe UV (ang. ultraviolet) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Oddziaływanie promieniowania UV na człowieka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Źródła promieniowania UV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Ochrona przed promieniowaniem UV. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Promieniowanie laserowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
Klasy laserów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
Zagrożenia przy pracy z laserem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
Ochrona przed promieniowaniem laserowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
Promieniowanie jonizujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
Wpływ promieniowania jonizującego na człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
Narażenie zawodowe na promieniowanie jonizujące. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
Graniczne dawki promieniowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
Ocena narażenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
Źródła promieniowania jonizującego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
System ochrony radiologicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Ewidencja otrzymanych przez pracownika dawek promieniowania . . . . . . . . . . . . . . . . 357
Warunki bezpiecznej pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
Szkolenie pracowników w zakresie bhp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
Zabezpieczenie pracowników przed promieniowaniem jonizującym . . . . . . . . . . . . . . . 358
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Czynniki chemiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Szkodliwe czynniki chemiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
Wykaz wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
Ochrona zdrowia młodocianych przy pracach w narażeniu
na czynniki chemiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
Ocena narażenia zawodowego na szkodliwe czynniki chemiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
Profilaktyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
Pyły przemysłowe w środowisku pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
Oddziaływanie pyłów na organizm ludzki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
Ocena narażenia na pył przemysłowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
Ochrona zdrowia młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
Ochrona przed nadmiernym pyleniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
Pyły azbestu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
Użytkowanie wyrobów azbestowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
Usuwanie lub naprawa wyrobów zawierających azbest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
Wykorzystywanie wyrobów i instalacji zawierających azbest i czyszczenie instalacji i urządzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412
Plan kontroli jakości powietrza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412
Wymagania techniczne w zakresie oczyszczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412
Instalacje lub urządzenia zawierające azbest. Oznakowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
Pakowanie, transport i składowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415
Podstawowe obowiązki pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416
Odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418
Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
Książeczka badań profilaktycznych i okresowe badania lekarskie
pracowników narażonych na działanie azbestu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
Oznakowanie wyrobów i odpadów zawierających azbest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423
Czynniki biologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423
Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
Obowiązki pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427
Ocena ryzyka zawodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Profilaktyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Szkolenie pracowników w zakresie bhp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
Rejestr pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych . . . . 431
Ochrona pracy młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
Profilaktyka medyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434
Czynniki psychofizyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
Obciążenie fizyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
Ocena obciążenia pracą fizyczną na podstawie wydatku energetycznego . . . . . . . . . . . . 436
Podnoszenie i dźwiganie ciężarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
Normy transportu ręcznego dla dorosłych kobiet i mężczyzn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439
Normy transportu ręcznego dla młodocianych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
Wykaz niektórych rodzajów prac wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnianie młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
Obciążenie psychiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
Ochrona pracy młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
Profilaktyka lekarska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446

7. ERGONOMIA. PROBLEMY TECHNICZNE I ORGANIZACYJNE

Podstawy współczesnej ergonomii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
Podstawowe pojęcia. Przedmiot i zadania ergonomii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
Główne kierunki działania ergonomii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
Układ człowiek – praca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
Elementy informacyjne i sterownicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
Urządzenia sygnalizacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
Urządzenia sterownicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
Ogólne wymagania dla stanowisk pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
Organizacja stanowisk pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461
Fizjologiczny aspekt procesu pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463
Postawa przy pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466
Organizacja stanowiska pracy z komputerem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467
Obowiązki pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472

8. PRACE SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE

Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
Prace w zbiornikach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych
przestrzeniach zamkniętych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476
Podstawowe zasady bezpieczeństwa pracy w zbiornikach, wnętrzach urządzeń
technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych . . . . . . . . . . . . . . . . 476
Prace poniżej poziomu gruntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Instalacje podziemne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Kanały ściekowe i studzienki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Podstawowe zasady bezpieczeństwa pracy w kanałach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
Prowadzenie prac w kanałach i studzienkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
Zabezpieczenie prac w kanałach i studzienkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
Stosowanie środków ochrony i zabezpieczeń. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
Oczyszczalnie ścieków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481
Kraty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481
Przepompownie ścieków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482
Komory fermentacyjne otwarte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482
Roboty ziemne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482
Podstawowe zasady bezpiecznego wykonywania wykopów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483
Zasady bezpieczeństwa pracy przy kopaniu mechanicznym (koparką) . . . . . . . . . . . . . . 485
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
Ochrona pracy młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
Roboty budowlane. Prace na wysokości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487
Warunki przygotowania i prowadzenia robót budowlanych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
Zagospodarowanie terenu budowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493
Praca na wysokości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499
Podstawowe zasady bezpieczeństwa przy pracach na wysokości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
Rusztowania budowlane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
Podstawowe wymagania bezpieczeństwa przy pracy na rusztowaniach . . . . . . . . . . . . . . 504
Tymczasowa praca na wysokości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
Roboty murowe i tynkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
Roboty dekarskie i izolacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
Roboty malarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
Roboty ciesielskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
Roboty zbrojarskie i betoniarskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
Roboty montażowe konstrukcji stalowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516
Roboty rozbiórkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517
Roboty budowlane wykonywane z użyciem materiałów wybuchowych . . . . . . . . . . . . . . . 518
Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521
Eksploatacja maszyn i urządzeń technicznych stosowanych przy robotach ziemnych, budowlanych i drogowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522
Maszyny i urządzenia techniczne stosowane przy robotach ziemnych, budowlanych i drogowych, do obsługi których wymagane jest odbycie szkolenia i uzyskanie pozytywnego wyniku ze sprawdzianu – załącznik nr 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525
Ochrona pracy młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
Profilaktyka lekarska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
Prace spawalnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
Spawanie gazowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
Pomieszczenie spawalni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
Węże do gazów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
Palniki do spawania i cięcia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528
Podstawowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529
Magazynowanie gazów palnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530
Magazynowanie gazów płynnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533
Gazy utleniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536
Oznakowanie butli z gazami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
Znakowanie butli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
Wytwornice acetylenowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
Zasady bezpiecznej pracy z wytwornicami acetylenowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
Wymagania bhp dla acetylenowni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542
Spawanie łukiem elektrycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
Podstawowe procesy spawania łukowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
Wpływ czynników szkodliwych i uciążliwych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
Profilaktyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
Zasady bezpiecznej eksploatacji spawarek elektrycznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
Prace wewnątrz zbiorników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547
Uprawnienia spawaczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547
Kwalifikacje spawaczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
Ochrona pracy młodocianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
Prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
Profilaktyka lekarska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
Zabezpieczenie przeciwpożarowe procesów spawalniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
Dokumentowanie prac spawalniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553
Transport towarów niebezpiecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557
Klasy materiałów niebezpiecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558
Oznakowanie pojazdów przewożących materiały niebezpieczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564
Warunki dopuszczenia pojazdu do przewozu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569
Uczestnicy przewozu towarów niebezpiecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569
Nadzór i kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
Załadunek, rozładunek i manipulowanie ładunkiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
Zakazy ładowania razem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574
Dokumenty wymagane przy przewozie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
Opakowania materiałów niebezpiecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580
Rodzaje opakowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582
Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach pracujących pod ciśnieniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585
Kwalifikacje osób wytwarzających, obsługujących, konserwujących i naprawiających urządzenia techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588
Rodzaje urządzeń technicznych, przy obsłudze których wymagane jest posiadanie kwalifikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589
Eksploatacja urządzeń ciśnieniowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589
Kotłownie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600
Prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603
Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach z użyciem materiałów niebezpiecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603
Znaki i sygnały bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607
Definicje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607
Podstawowe zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa. . . . . . . . . . . . . . . . 607
Wymagania dotyczące stosowania znaków bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609
Wymagania dotyczące oznaczania przeszkód, niebezpiecznych miejsc i dróg . . . . . . . . 609
Wymagania dotyczące sygnałów świetlnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610
Wymagania dotyczące sygnałów dźwiękowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610
Wymagania dotyczące stosowania komunikatów słownych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611
Wymagania dotyczące stosowania sygnałów ręcznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611
Substancje chemiczne i ich mieszaniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614
System REACH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614
Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614
Rejestracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614
Ocena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615
Udzielanie zezwoleń. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615
Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej lub mieszaniny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616
Sposób sporządzania karty charakterystyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 618
Wymagania dotyczące substancji chemicznych i ich mieszanin
wynikające z przepisów krajowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629
System GHS (Globally Harmonized System) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630
Kryteria i sposoby klasyfikacji substancji i mieszanin chemicznych (CLP). . . . . . . . . . . . . 631
CLP (Classification, Labelling, Packaging of substances and mixtures) . . . . . . . . . . . . . . . . 631
Kryteria i sposoby klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin . . . . . . . . . . . . . . 632
Wykaz substancji niebezpiecznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632
Zagrożenia fizyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635
Materiały wybuchowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635
Gazy łatwopalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636
Wyroby aerozolowe łatwopalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637
Gazy utleniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637
Gazy pod ciśnieniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 638
Substancje ciekłe łatwopalne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639
Substancje stałe łatwopalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639
Substancje i mieszaniny samoreaktywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 640
Substancje ciekłe piroforyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642
Substancje stałe piroforyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642
Substancje i mieszaniny samonagrzewające się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643
Substancje i mieszaniny, które w zetknięciu z wodą uwalniają gazy łatwopalne . . . . . . 644
Substancje ciekłe utleniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645
Substancje stałe utleniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 646
Nadtlenki organiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647
Substancje powodujące korozję metali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 648
Zagrożenia dla zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649
Toksyczność ostra. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649
Działania żrące/drażniące na skórę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651
Poważne uszkodzenie oczu/działanie drażniące na oczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652
Działanie uczulające na drogi oddechowe lub skórę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653
Działania mutagenne na komórki rozrodcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654
Rakotwórczość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656
Działanie szkodliwe na rozrodczość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657
Działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie jednorazowe . . . . . . . . . . . . . . . . 658
Działanie toksyczne na narządy docelowe – powtarzane narażenie . . . . . . . . . . . . . . . . . 660
Zagrożenie spowodowane aspiracją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661
Zagrożenia dla środowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662
Substancje stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz ich numery. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 663
Zwroty wskazujące środki ostrożności oraz ich numery (zwroty P) . . . . . . . . . . . . . . . . . 666
Piktogramy wskazujące rodzaj zagrożenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 670
Oznakowanie opakowań substancji i mieszanin chemicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671
Wymiary i wygląd elementów etykiety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672
Szczególne zasady dotyczące oznakowania opakowań zewnętrznych, opakowań wewnętrznych i opakowań jednostkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673
Prezes Biura do spraw Substancji Chemicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673
Kryteria kwalifikowania zakładu pracy stosującego substancje niebezpieczne do grup ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674
Czynniki rakotwórcze i mutagenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684
Badania i pomiary czynników rakotwórczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685
Obowiązki pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685
Opieka lekarska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 686
Rejestracja czynników rakotwórczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 687
Informacja o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach
lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym . . . . . . . . . . 689

9. MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

Maszyny i inne urządzenia techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699
Wymagania ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 700
Układy sterowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703
Elementy maszyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708
Osłony i urządzenia ochronne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 709
Zasilanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 711
Czynniki niebezpieczne i szkodliwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 711
Informacje dodatkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 714
Instrukcje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 715
Zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
dotyczące niektórych rodzajów maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 717
Maszyny przeznaczone do kontaktu z artykułami spożywczymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 717
Maszyny do stosowania pestycydów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 718
Maszyny przenośne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 719
Procedury oceny zgodności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721
Badanie typu WE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 722
Pełne zapewnienie jakości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 723
Dokumentacja techniczna maszyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724
Kategorie maszyn, do których ma zastosowanie jedna z procedur
oceny zgodności (załącznik nr 5 do rozporządzenia). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 725
Podstawowe zagrożenia w trakcie użytkowania maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 726
Minimalne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728
Wymagania dotyczące użytkowania maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729
Minimalne wymagania dotyczące maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731
Elementy sterownicze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731
Uruchomienie i zatrzymanie maszyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732
Ochrona przed zagrożeniami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732
Konserwacja maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 733
Zabezpieczenia maszyn, konstrukcje ochronne maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734
Kontrola maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736
Współdziałanie pracodawcy z pracownikami w celu zapewnienia bezpieczeństwa przy użytkowaniu maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737
Ogólne wymagania bezpieczeństwa dla maszyn i urządzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737
Elementy sterownicze maszyn i urządzeń produkcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742
Siedziska do maszyn i urządzeń produkcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 743
Maszyny i urządzenia do obróbki drewna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744
Wykaz maszyn do obróbki drewna, dla których jest wymagany udział jednostki notyfikowanej w trakcie przeprowadzania procedury oceny zgodności . . . . . . . . . . . . . . . 744
Wymagania ogólne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745
Pilarki tarczowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747
Pilarki taśmowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 751
Strugarki wyrówniarki i grubiarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755
Frezarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 758
Pilarki ramowe (traki) pionowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 759
Obrabiarki do metali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .