Prawo wodne. Komentarz

Woda jako czynnik kształtujący funkcjonowanie społeczeństwa pełni istotną rolę społeczną i gospodarczą, ponieważ jej zasoby umożliwiają rozwój cywilizacyjny państwa i społeczeństwa. Z uwagi na ograniczone zasoby wód powierzchniowych, które w pierwszej kolejności są przeznaczane dla ludności do spożycia, a w następnej kolejności do innych celów – w tym zaopatrzenia w wodę roślin i zwierząt, rozwoju gospodarczego, kulturalnego, turystyki i rekreacji – unormowanie ochrony wód oraz określenie sposobu korzystania z nich mają istotne znaczenie w kształtowaniu zasobów wody. Woda ma również znaczenie strategiczne dla bezpieczeństwa państwa, ponieważ kształtuje jego rozwój gospodarczy. Polska po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., doceniając ochronę wody jako dobra publicznego i jej strategicznego znaczenia dla państwa, podjęła prace legislacyjne nad uregulowaniem prawa wodnego i stosunków własnościowych do wód i sposobu korzystania z niej. Prawo wodne traktowano jako czynnik rozwoju cywilizacyjnego i ochrony zasobów wodnych kraju. Ustawa wodna z dnia 19 września 1922 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 1928 r. Nr 62, poz. 574 z późn. zm.) regulowała stosunki własnościowe do wód, sposób korzystania z wód oraz zarządzania zasobami wodnymi przez państwo. Następnym aktem prawnym regulującym materię prawa wodnego była ustawa z dnia 30 maja 1962 r. – Prawo wodne (Dz. U. Nr 34, poz. 158 z późn. zm.), która dokonała nacjonalizacji wód powierzchniowych i przejęcia ich na rzecz państwa. Ustawa ta obowiązywała do dnia 31 grudnia 1974 r ., tzn. do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo wodne (Dz. U. Nr 38, poz. 230 z późn. zm.). W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej i koniecznością zmiany regulacji prawa wodnego w dniu 1 stycznia 2002 r. weszła w życie obowiązująca do dziś ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 469 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne jest istotnym aktem normatywnym dla gospodarki kraju. Reguluje gospodarowanie wodami, w tym kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód, zarządzanie zasobami wodnymi i własnością wód oraz gruntów pokrytych wodami, w tym wodami stanowiącymi własność Skarbu Państwa. W związku z tak rozległym zakresem ustawa powiązana jest z wieloma przepisami gospodarczymi regulującymi przestrzeń społeczną i gospodarczą. Przepisy komentowanej ustawy powiązane są z ochroną środowiska, ochroną przyrody, zagospodarowaniem przestrzennym, geodezją, kartografią, gospodarowaniem nieruchomościami, w tym nieruchomościami Skarbu Państwa, i innymi ustawami, które oddziałują na szczególną ochronę wód jako dobra publicznego.

Ustawa wielokrotnie była nowelizowana w związku z transpozycją przepisów Unii Europejskiej. Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia postanowień m.in. następujących dyrektyw:

• dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych (Dz. Urz. WE L 135 z 30.05.1991, s. 40, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, s. 26);
• dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. WE L 327 z 22.12.2000, s. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 5, s. 275);
• dyrektywy 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu (Dz. Urz. UE L 372 z 27.12.2006, s. 19, z późn. zm.);
• dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dz. Urz. UE L 288 z 6.11.2007, s. 27);
• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej) (Dz. Urz. UE L 164 z 25.06.2008, s. 19);
• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/105/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej, zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy Rady 82/176/EWG, 83/513/EWG, 84/156/EWG, 84/491/EWG i 86/280/EWG oraz zmieniającej dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 348 z 24.12.2008, s. 84, z późn. zm.).

Ponieważ komentowana ustawa w pierwotnym brzmieniu nie uwzględniała wszystkich uregulowań ramowej dyrektywy wodnej, w związku z transpozycją dyrektywy 2007/60/ WE, dyrektywy 2008/105/WE, dyrektywy 2008/56/WE i innych przepisów Parlamentu Unii Europejskiej wprowadzono zasadnicze jej nowelizacje.

Niniejszy komentarz uwzględnia zmiany wprowadzone na podstawie ustawy z dnia 4 s tycznia 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 165), która weszła w życie z dniem 7 marca 2013 r. oraz zmiany na podstawie ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 850), która weszła w życie z dniem 12 lipca 2014 r.

Uwzględniając prowadzone prace legislacyjne nad nową ustawą – Prawo wodne, opiszę zasadnicze zmiany ustawowe związane z tą regulacją na zakończenie komentowanej ustawy w części „Zakończenie – post scriptum”.

Komentowana ustawa prawo wodne jako istotny akt normatywny w dziedzinie rozwoju społecznego, powiązany z wieloma przepisami prawa gospodarczo-administracyjnego, pełni ważną funkcję w życiu społecznym i gospodarczym kraju. Zawarte w niej regulacje dotyczące korzystania z wód i ich ochrony oraz założone cele środowiskowe wpływają istotnie na kształtowanie całego ekosystemu, a w konsekwencji zapewnienie funkcjonowania przyszłych pokoleń.