Dla badacza stosunków międzynarodowych ważna jest konfrontacja z krajem, który się bada. Ja taką szansę miałam, przebywając kilka lat w Japonii. Było to zupełnie nowe doświadczenie, ponieważ mogłam z bliska przyjrzeć się emocjom Japończyków, którzy w rocznice związane z Wyspami Kurylskimi blokowali radziecką ambasadę. Po Tokio jeździły wówczas „szczekaczki” nawołujące ZSRR do ich zwrotu. W tłumie protestujących niewielu znało historię tych wysp, a już zupełnie garstka osób miała świadomość, że są to rodzime tereny Ajnów. Wybitny etnograf, Bronisław Piłsudski, po zesłaniu na katorgę na Sachalin za współudział w próbie zamachu na cara Aleksandra III, zaczął badać kultury autochtonów i dostarczył historykom unikalnych materiałów w postaci zapisów fonograficznych mowy i pieśni Ajnów. W moich zbiorach znalazły się też wywiady z gubernatorem Sachalinu i Kuryli W. P. Fiodorowem, które dla japońskiej gazety „The Tokyo Shimbun” przeprowadził w sierpniu 1992 roku jej specjalny korespondent Jacek Potocki. Po 80 latach od zakończenia drugiej wojny światowej dwa uczestniczące w niej państwa – Rosja i Japonia – utrzymują wzajemne stosunki w stanie… brak tu nawet dobrego określenia. Zawieszenia? Niezupełnie. W każdym razie – napięcia i ograniczenia możliwej współpracy. Dr Elżbieta POTOCKAPrzedmiot i treść tej książki to novum samo w sobie, gdyż wydaje się, że jest to pierwsza synteza tytułowego problemu, czyli podłoża, charakteru i ewolucji „trudnego sąsiedztwa” państwa rosyjskiego i państwa japońskiego – od początków po czasy obecne, z uwzględnieniem globalnych konsekwencji (a więc i znaczenia w omawianym kontekście) wojny rosyjsko-japońskiej 1905 roku. Prof. zw. dr hab. Mirosław KARWAT Dr Elżbieta Potocka – politolog, specjalistka w zakresie stosunków międzynarodowych, dziennikarka i publicystka. Absolwentka Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1998–2005 adiunkt w Centrum Badań Azji Wschodniej w Instytucie Studiów Politycznych PAN (ISP PAN). Wykładowca m.in. w Instytucie Stosunków Międzynarodowych na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW. Tematy badań: Daleki Wschód – Japonia, Korea, Chiny, Hongkong i Makau. Doświadczenia dyplomatyczne: ONZ Nowy Jork; Ambasada RP w Japonii; Konsulat Generalny RP w Hongkongu (2004–2009).