W obliczu pogłębiającego się kryzysu Kościoła w XVII wieku i coraz częściej diagnozowanej wiary pustej, martwej, wyrosłej najwyraźniej z licznych uchybień w katechizacji, doktrynerskiego wykładu prawd ewangelicznych oraz braku dbałości o wielostronną formację ludzką, pietyzm krzewił innowacyjną myśl o radosnym, „praktycznym chrześcijaństwie”, ufundowanym na autentycznym przeżywaniu wiary i wejściu w żywą relację miłości z Bogiem. Wewnętrzna odnowa, osobiste nawrócenie i ponowne narodzenie w Chrystusie, które propagował, stymulowały do podejmowania świadomych i dojrzałych postaw religijnych, wyrażających się w chrześcijańskiej trosce zarówno o jednostkę, jak i wspólnotę. Celem była uniwersalna aktywizacja i teologizacja laików oraz przejście z wiary wyznawanej do czynnej, do praktykowania religii w sposób zrozumiały i odpowiedzialny.Niniejsza publikacja ukazuje dyskurs między ortodoksją luterańską a ruchem pietystycznym w zakresie teoretycznej podbudowy i rzeczywistej realizacji praxis devotionis. Jej fundamentem jest opis sporu pietystycznego, jaki w latach 1692–1703 rozgorzał między Philippem Jakobem Spenerem (1635–1705), ówczesnym prepozytem i radcą konsystorza przy kościele św. Mikołaja w Berlinie, a dr. Samuelem Schelwigiem (1643–1715), rektorem Gimnazjum Akademickiego w Gdańsku, pastorem tamtejszego kościoła Świętej Trójcy i gorliwym obrońcą doktryny luterańskiej.