Prawo rzeczowe i rodzinne. Kazusy

Adeptów sztuki prawniczej nie trzeba przekonywać, jak ważne jest zdobycie umiejętności ustalania stanu faktycznego, stanu prawnego czy rozwiązywania problemów. Nie ulega wątpliwości, że są one niezbędne sędziemu, radcy prawnemu, adwokatowi czy notariuszowi. Okazuje się jednak, że wykazać się nimi musi również absolwent studiów prawniczych ubiegający się o przyjęcie na aplikację sądową. Podczas egzaminu wstępnego ma on między innymi za za- danie rozwiązać kazusy przygotowane przez egzaminatorów. Przed podobnymi wyzwaniami staje również aplikant podczas kolejnego sprawdzianu swojej wiedzy w trakcie odbywanej aplikacji lub w praktyce, gdy z prośbą o ocenę stanu faktycznego zwraca się klient.

Programy studiów prawniczych i administracyjnych ukierunkowane są przede wszystkim na przekazanie teorii dotyczącej litery prawa oraz dogmatycznych koncepcji wypracowanych na ich podstawie w nauce. Niewątpliwie są one niezbędne do wykonywania zawodu prawnika, ale nie są wystarczające. W związku z tym coraz częściej można spotkać przedmioty, których celem jest z jednej strony praktyczny przekaz wiedzy, a z drugiej wyrobienie prawniczych kwalifikacji. Również wykładowcy, prowadząc wykłady, ćwiczenia czy konwersatoria, coraz częściej odwołują się do orzeczeń sądowych stanowiących kwintesencję wiadomości i umiejętności prawniczych.

W polskim modelu kształcenia prawników przyjęto założenie, w myśl którego umiejętność wykorzystania zdobytej podczas studiów wiedzy o normach prawnych nabywa się w trakcie aplikacji. Można mieć wątpliwości, czy jest to rozwiązanie optymalne. Studia oraz pierwsze lata praktyki są najlepszym okresem do nabycia i doskonalenia umiejętności związanych ze stosowaniem prawa. W znacznej mierze dokonuje się to w procesie samokształcenia i samodoskonalenia, w którym przydatny będzie – zdaniem Autorów – niniejszy zbiór kazusów z rozwiązaniami.

W odróżnieniu od podręczników akademickich poświęconych prawu rzeczowemu i rodzinnemu, które są skoncentrowane na prze- kazaniu informacji na temat tych dyscyplin prawniczych, niniejszy podręcznik ma przyczynić się do rozwoju typowych umiejętności związanych ze stosowaniem prawa cywilnego, zwłaszcza właściwego dla prawnika sposobu rozumowania. Nieodzowne wydaje się obecnie, aby studenci prawa i administracji oraz aplikanci poszerzali swoją wiedzę, sięgając do zbioru kazusów takiego jak niniejszy.

Samodzielne rozwiązywanie kazusów prawniczych zamieszczonych w książce przynosi wiele korzyści. Zaliczyć do nich należy nie tylko rozwijanie wspomnianych wyżej kwalifikacji prawniczych, ale również uczenie się z praktyki na podstawie własnych doświadczeń oraz utrwalanie zdobytej w ten sposób wiedzy. Dodatkową korzyść stanowi poszerzenie wiedzy prawniczej, co wynika stąd, że interpretacja konkretnego przepisu bardzo często dokonuje się w orzeczeniach Sądu Najwyższego, których znajomość jest kluczowa. Samodzielna praca nad rozwiązywaniem kazusów ułatwia również przygotowanie się do egzaminów na aplikacje prawnicze. Zapoznając się z rozwiązaniami zaproponowanymi przez Autorów, Czytelnik może konfrontować i podpatrywać sposób, w jaki zastosowali oni wiedzę prawniczą zdobytą podczas studiów, aplikacji oraz lat praktyki, formułując rozwiązania kazusów.

Książka zawiera kazusy wraz z rozwiązaniami dotyczące prawa rzeczowego i rodzinnego, uporządkowane stosownie do założeń występujących w tych działach prawa cywilnego, co jest istotne dla Czytelnika dążącego do poszerzenia i usystematyzowania zdobytej wiedzy. Takie zawężenie zakresu tematycznego pozwoliło na szczegółową prezentację poszczególnych instytucji, którym z reguły poświęcono kilka kazusów ukazujących ich pełne spektrum. Przykładowo współwłasności dotyczą kazusy na temat jej powstania, zarządu rzeczą wspólną, uprawnień współwłaścicieli oraz zniesienia współwłasności.

Mając na uwadze założenie przyświecające Autorom, w myśl którego Czytelnicy podejmą samodzielną próbę rozwiązania problemu prawnego występującego w danym stanie faktycznym, pomocne zwłaszcza dla początkujących adeptów sztuki prawniczej mogą się okazać wskazówki, według których należy stosować prawo cywilne. Można je znaleźć m.in. w rozdziale autorstwa Oktawiana Nawrota „Prawnik... istota myśląca. Kilka uwag o stosowaniu prawa” zamieszczonym w książce Prawo cywilne. Część ogólna. Kazusy (Warszawa 2010) oraz przywołanej tam literaturze. Do tego podręcznika należy odesłać również te osoby, które są zainteresowane tematyką części ogólnej prawa cywilnego. Wspomniana publikacja spotkała się z zainteresowaniem odbiorców, co skłoniło Autorów do kontynuacji pod- jętego wcześniej zadania, czego efektem jest niniejszy zbiór kazusów z rozwiązaniami z prawa rzeczowego i rodzinnego.

Anna Stępień-Sporek

Michał Wyrwiński

Piotr Zakrzewski

Uwaga do drugiego wydania

Drugie wydanie książki Prawo rzeczowe i rodzinne. Kazusy proponuje Czytelnikowi nowe kazusy dotyczące znalezienia rzeczy, służebności przesyłu, współwłasności, odrębnej własności lokalu, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz pieczy zastępczej. Nawiązują one do najnowszych zmian legislacyjnych, np. ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych (Dz. U. poz. 397), oraz kluczowych uchwał SN, np. uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 24 maja 2013 r., III CZP 104/12, OSNC 2013, nr 10, poz. 113.

Piotr Zakrzewski