Własność

Nazwa „własność” etymologicznie pochodzi od władztwa związanego potocznie z posiadaniem czegoś, czy też bycia podmiotem możliwie najpełniejszego władztwa nad rzeczą. Własność jest pojęciem odrębnie określanym w ekonomii, socjologii czy prawie. W obrębie samego prawa na pojęcie własności składać się może ujęcie cywilistyczne, które należy uznać za główne i podstawowe, ale także wpływ na nie mają przepisy zawarte w innych gałęziach prawa, w tym przepisy konstytucyjne, gdyż jest to prawo chronione konstytucyjnie, czy administracyjne. Zgodnie z modelem wprowadzonym w art. 17 Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 r., własność jest prawem nienaruszalnym i świętym – i nie może być nikomu odebrana, chyba że wymaga tego publiczna, prawnie uzasadniona konieczność i to pod warunkiem sprawiedliwego i uprzedniego odszkodowania.

Z racji na charakter niniejszej publikacji własność omówiona będzie jako pojęcie cywilistyczne, w tym uwzględnione będą przypadki własności nieruchomości.

Własność jest zatem podstawowym pojęciem określanym w cywilistyce jako najpełniejsze prawo rzeczowe o charakterze podmiotowym, gdyż obejmuje w swym zakresie pełnię, tzw. triadę praw, czyli: ius possidendi (prawo posiadania), ius utendi (prawo do korzystania) iius disponendi (prawo rozporządzania), przy czym na gruncie normatywnym obowiązującego kodeksu cywilnego prawo własności zawiera się w prawie do korzystania i rozporządzania. Zgodnie bowiem z art. 140 k.c.: „W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody i rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą”. Wskazana powyżej definicja daje asumpt do pozytywnego i negatywnego określenia własności. Właściciel może bowiem z wyłączeniem innych osób, a takie negatywne zdefiniowanie określa specjalną pozycję właściciela, korzystać ze swego prawa. Własność jest zatem prawem bezwzględnym, co w konsekwencji ma odzwierciedlenie w roszczeniach, jakie przysługują właścicielowi, w tym w najważniejszym określonym w art. 222 k.c. roszczeniu windykacyjnym (rei vindicatio) czy też roszczeniu negatoryjnym (actio negatoria). Pozytywna strona własności oznacza, że właściciel może korzystać z rzeczy w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego, zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa.

Treść i wykonywanie własności określają przepisy art. 140–154 k.c. W granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Przepis ten nie uchybia przepisom regulującym prawa dowód.

Więcej sprawdź w publikacji