Wykaz skrótów | str. 47

Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) | str. 53

Księga pierwsza. Część ogólna | str. 55

Tytuł I. Przepisy wstępne | str. 57

Art. 1. [Zakres regulacji] | str. 57

I. Zagadnienia wprowadzające | str. 57

1. Stosunek cywilnoprawny | str. 57

Art. 2. (uchylony) | str. 58

Art. 3. [Lex retro non agit] | str. 58

Art. 4. (uchylony) | str. 60

Art. 5. [Nadużycie prawa podmiotowego]  | str. 60

I. Istota, funkcja i przesłanki stosowania art. 5 | str. 60

1. Klauzula zasad współżycia społecznego i społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa | str. 61

III. Zasady stosowania art. 5 | str. 62

1. Przykłady stosowania art. 5 w ramach poszczególnych działów
   prawa cywilnego | str. 63

Art. 6. [Onus probandi] | str. 65

Art. 7. [Domniemanie dobrej wiary] | str. 67

Tytuł II. Osoby | str. 70

Dział I. Osoby fizyczne | str. 70

Rozdział I. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych | str. 70

Art. 8. [Zdolność prawna] | str. 70

I. Pojęcie zdolności prawnej i jej zakres | str. 70

1. Początek zdolności prawnej | str. 71

III. Koniec zdolności prawnej | str. 72

1. Zagadnienie zdolności prawnej nasciturusa | str. 73

Art. 9. [Domniemanie urodzenia dziecka żywego] | str. 76

Art. 10. [Pełnoletność] | str. 77

I. Uwagi wstępne | str. 77

1. Uzyskanie pełnoletności przez ukończenie lat 18 | str. 78

III. Uzyskanie pełnoletności przez zawarcie małżeństwa | str. 79

1. Uwagi końcowe | str. 81

Art. 11. [Pełna zdolność do czynności prawnych] | str. 81

Art. 12. [Brak zdolności do czynności prawnych] | str. 83

Art. 13. [Ubezwłasnowolniony całkowicie],  | str. 84

I. Ubezwłasnowolnienie – zagadnienia wprowadzające, kierunek ewentualnych zmian | str. 84

1. Przesłanki i skutki ubezwłasnowolnienia całkowitego | str. 85

Art. 14. [Skutki prawne braku zdolności do czynności prawnych] | str. 86

Art. 15. [Ograniczona zdolność do czynności prawnych] | str. 88

Art. 16. [Ubezwłasnowolniony częściowo],  | str. 89

Art. 17. [Zgoda na dokonanie czynności prawnej przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych] | str. 90

Art. 18. [Brak zgody na dokonanie czynności prawnej przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych] | str. 94

Art. 19. [Jednostronna czynność prawna bez wymaganej zgody] | str. 97

Art. 20. [Umowy w drobnych bieżących sprawach] | str. 97

Art. 21. [Rozporządzanie zarobkiem] | str. 99

Art. 22. [Przedmioty oddane do swobodnego użytku] | str. 101

Art. 221. [Konsument]  | str. 104

Art. 23. [Dobra osobiste człowieka]  | str. 107

I. Pojęcie i ogólne cechy dóbr osobistych | str. 107

1. Katalog dóbr osobistych | str. 108

III. Istota kumulatywnej ochrony dóbr osobistych | str. 112

Art. 24. [Ochrona dóbr osobistych] | str. 112

I. Konstrukcja prawna ochrony dóbr osobistych | str. 113

1. Przesłanki ochrony dóbr osobistych | str. 113

III. Środki ochrony dóbr osobistych | str. 115

Rozdział II. Miejsce zamieszkania | str. 116

Art. 25. [Domicilium] | str. 116

Art. 26. [Domicilium dziecka] | str. 119

Art. 27. [Domicilium osoby pozostającej pod opieką] | str. 120

Art. 28. [Zasada jednego miejsca zamieszkania] | str. 121

Rozdział III. Uznanie za zmarłego | str. 122

Art. 29. [Uznanie za zmarłego] | str. 122

Art. 30. [Uznanie za zmarłego w związku z katastrofą] | str. 123

Art. 31. [Domniemanie chwili śmierci] | str. 125

Art. 32. [Domniemanie śmierci jednoczesnej] | str. 127

Dział II. Osoby prawne | str. 129

Art. 33. [Osoby prawne]  | str. 129

Art. 331. [Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi] | str. 131

Art. 34. [Podmiotowość Skarbu Państwa] | str. 133

I. Skarb Państwa | str. 133

1. Państwowe osoby prawne | str. 134

Art. 35. [Przepisy ustrojowe] | str. 134

Art. 36. (uchylony) | str. 135

Art. 37. [Chwila uzyskania osobowości prawnej] | str. 135

Art. 38. [Reprezentacja] | str. 136

Art. 39. [Rzekomy organ osoby prawnej] | str. 137

Art. 40. [Odpowiedzialność za zobowiązania] | str. 138

Art. 41. [Siedziba] | str. 138

Art. 42. [Kurator osoby prawnej] | str. 139

Art. 421. [Okres, na jaki ustanawia się kuratora osoby prawnej; wniosek kuratora o rozwiązanie osoby prawnej] | str. 140

Art. 43. [Ochrona dóbr osobistych osób prawnych] | str. 140

Dział III. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia | str. 141

Art. 431. [Przedsiębiorca]  | str. 141

Art. 432. [Firma] | str. 144

Art. 433. [Czytelność firmy] | str. 147

Art. 434. [Firma osoby fizycznej] | str. 150

Art. 435. [Firma osoby prawnej] | str. 151

Art. 436. [Firma oddziału osoby prawnej] | str. 151

Art. 437. [Zmiana firmy] | str. 153

Art. 438. [Kontynuacja firmy] | str. 153

Art. 439. [Zakaz zbywania] | str. 154

Art. 4310. [Ochrona prawa do firmy] | str. 155

Tytuł III. Mienie | str. 158

Art. 44. [Pojęcie mienia] | str. 158

I. Mienie | str. 158

1. Pojęcie majątku a pojęcie mienia | str. 158

Art. 441. [Mienie państwowe] | str. 159

I. Rys historyczny | str. 159

1. Mienie państwowe | str. 160

Art. 45. [Rzeczy] | str. 160

I. Rzecz | str. 160

1. Najważniejsze podziały rzeczy | str. 162

Art. 46. [Nieruchomości] | str. 163

I. Nieruchomości – wprowadzenie | str. 163

1. Nieruchomości gruntowe | str. 163

III. Nieruchomości budynkowe | str. 164

1. Nieruchomości lokalowe | str. 165

Art. 461. [Nieruchomości rolne] | str. 165

Art. 47. [Część składowa] | str. 167

Art. 48. [Części składowe gruntu] | str. 168

I. Zasada superficies solo cedit | str. 168

1. Części składowe gruntu | str. 169

Art. 49. [Urządzenia przesyłowe] | str. 170

I. Pojęcie i istota urządzenia przesyłowego | str. 170

1. Artykuł 49 § 1 jako wyjątek od zasady superficies solo cedit | str. 172

III. Własność urządzeń przesyłowych | str. 173

1. Roszczenie o nabycie własności urządzeń przesyłowych | str. 174

Art. 50. [Prawa związane z własnością nieruchomości] | str. 175

Art. 51. [Przynależność] | str. 176

Art. 52. [Związek przynależności z rzeczą główną] | str. 177

Art. 53. [Pożytki rzeczy]  | str. 177

Art. 54. [Pożytki prawa] | str. 178

Art. 55. [Uprawnienia do pobierania pożytków] | str. 179

Art. 551. [Przedsiębiorstwo – definicja] | str. 180

Art. 552. [Czynność prawna obejmująca przedsiębiorstwo] | str. 182

Art. 553. [Gospodarstwo rolne – definicja] | str. 183

Art. 554. [Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa] | str. 185

Tytuł IV. Czynności prawne | str. 187

Dział I. Przepisy ogólne | str. 187

Art. 56. [Skutki czynności cywilnoprawnej]  . | str. 187

Art. 57. [Nieograniczona rozporządzalność prawem zbywalnym] | str. 189

Art. 58. [Nieważność bezwzględna; Klauzula salwatoryjna] | str. 190

Art. 59. [Bezskuteczność względna umowy] | str. 193

Art. 60. [Oświadczenie woli] | str. 195

Art. 61. [Chwila złożenia i skuteczność odwołania] | str. 196

Art. 62. [Utrzymanie w mocy oświadczenia woli] | str. 198

Art. 63. [Zgoda osoby trzeciej] | str. 198

Art. 64. [Konstytutywne orzeczenie sądu]  . | str. 200

Art. 65. [Wykładnia oświadczeń woli] | str. 201

Art. 651. [Oświadczenia inne niż oświadczenia woli] | str. 204

Dział II. Zawarcie umowy | str. 206

Art. 66 . [Oferta] | str. 206

I. Zawarcie umowy – uwagi ogólne | str. 206

1. Pojęcie i charakter oferty | str. 206

III. Związanie ofertą | str. 210

Art. 661. [Oferta w handlu elektronicznym] | str. 214

I. Oferta w postaci elektronicznej – uwagi ogólne | str. 214

1. Zakres zastosowania | str. 214

III. Potwierdzenie otrzymania oferty w postaci elektronicznej | str. 216

1. Obowiązki informacyjne | str. 218

Art. 662. [Odwołanie oferty między przedsiębiorcami] | str. 220

I. Odwołanie oferty w stosunkach między przedsiębiorcami | str. 220

1. Zakres zastosowania | str. 220

III. Sposób i termin odwołania oferty | str. 221

1. Wyłączenie dopuszczalności odwołania oferty | str. 222

Art. 67. [Opóźnione oświadczenie oblata] | str. 222

I. Spóźnione przyjęcie oferty | str. 222

1. Wysłanie w czasie właściwym oświadczenia woli o przyjęciu oferty | str. 222

III. Uznanie umowy za niezawartą | str. 223

Art. 68. [Kontroferta] | str. 224

I. Zasada lustrzanego odbicia, kontroferta | str. 224

1. Zakres zastosowania | str. 224

III. Szczególna reguła interpretacyjna | str. 225

Art. 681. [Modyfikujące przyjęcie oferty przez przedsiębiorcę] | str. 226

I. Modyfikujące przyjęcie oferty – uwagi ogólne | str. 226

1. Zakres zastosowania | str. 226

III. Modyfikacje niezmieniające istotnie treści oferty | str. 227

1. Skutki odpowiedzi oblata na ofertę | str. 228

V. Wyłączenia | str. 228

Art. 682. [Milczące przyjęcie oferty przez przedsiębiorcę] | str. 230

I. Milczące przyjęcie oferty – uwagi ogólne | str. 230

1. Zakres zastosowania | str. 230

III. Brak niezwłocznej odpowiedzi oblata | str. 232

1. Skutki milczącego przyjęcia oferty | str. 232

Art. 69 . [Konkludentne przyjęcie oferty] | str. 233

I. Konkludentne przyjęcie oferty – uwagi ogólne | str. 233

1. Zakres zastosowania | str. 233

III. Skutki zachowania oblata | str. 235

Art. 70. [Chwila i miejsce zawarcia umowy] | str. 235

I. Uwagi ogólne | str. 235

1. Czas zawarcia umowy | str. 236

III. Miejsce zawarcia umowy | str. 237

Art. 701. [Aukcja i przetarg] | str. 239

I. Uwagi ogólne | str. 239

1. Ogłoszenie aukcji albo przetargu | str. 240

III. Skutki prawne ogłoszenia aukcji albo przetargu | str. 242

Art. 702. [Postępowanie aukcyjne] | str. 244

I. Uwagi ogólne | str. 244

1. Związanie ofertą | str. 245

III. Zawarcie umowy | str. 245

1. Obowiązek zawarcia umowy | str. 246

Art. 703. [Postępowanie przetargowe] | str. 247

I. Uwagi ogólne | str. 247

1. Związanie ofertą | str. 247

III. Zawarcie umowy | str. 248

Art. 704. [Wadium]  | str. 250

I. Pojęcie i konstrukcja prawna wadium | str. 250

1. Funkcje wadium | str. 251

III. Zastrzeżenie wadium | str. 251

1. Skutki zastrzeżenia wadium | str. 252

V. Regulacje szczególne | str. 254

Art. 705. [Roszczenie o unieważnienie umowy] | str. 255

I. Uwagi wstępne | str. 255

1. Podmioty uprawnione do żądania unieważnienia umowy | str. 256

III. Przesłanki unieważnienia umowy | str. 256

1. Skutki unieważnienia umowy | str. 257

V. Regulacje szczególne | str. 258

Art. 71. [Ogłoszenia, reklamy, cenniki] | str. 258

I. Artykuł 71 jako reguła interpretacyjna | str. 258

1. Brak zobowiązania i stanu związania zaproszeniem | str. 259

III. Regulacje szczególne | str. 259

Art. 72. [Negocjacje] | str. 259

I. Ogólna charakterystyka negocjacji | str. 259

1. Porozumienia przedkontraktowe | str. 260

III. Zawarcie umowy | str. 261

1. Odpowiedzialność przedkontraktowa | str. 262

Art. 721. [Tajemnica negocjacji] | str. 264

I. Pojęcie informacji poufnych | str. 264

1. Udostępnienie informacji poufnych w toku negocjacji | str. 265

III. Ochrona informacji poufnych | str. 266

Dział III. Forma czynności prawnych | str. 268

Art. 73. [Sankcje za niezachowanie przepisanej formy] | str. 268

I. Uwagi ogólne | str. 268

1. Typy formy czynności prawnej | str. 269

III. Skutki prawne niezachowania zastrzeżonej formy szczególnej czynności prawnych | str. 270

Art. 74. [Forma ad probationem] | str. 271

Art. 75. (uchylony) | str. 273

Art. 751. [Forma zbycia, wydzierżawienia, użytkowania przedsiębiorstwa] | str. 273

Art. 76. [Forma szczególna] | str. 274

Art. 77. [Forma umowy uzupełniającej lub zmieniającej] | str. 274

Art. 771. [Pismo potwierdzające] | str. 276

Art. 772. [Forma dokumentowa] | str. 279

Art. 773. [Dokument] | str. 280

Art. 78. [Zwykła forma pisemna] | str. 281

I. Sposób sporządzenia formy pisemnej | str. 281

1. Dokonanie jednostronnej czynności prawnej i zawarcie umowy w formie pisemnej | str. 288

Art. 781. [Forma elektroniczna] | str. 289

Art. 79 . [Oświadczenie woli osoby niemogącej pisać] | str. 290

Art. 80. (uchylony) | str. 291

Art. 81 . [Data pewna] | str. 291

Dział IV. Wady oświadczenia woli | str. 292

Art. 82. [Stan wyłączający świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli] | str. 292

I. Uwagi ogólne | str. 292

1. Stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli | str. 293

III. Stan wyłączający swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli | str. 293

1. Skutki prawne stanu wyłączającego świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli | str. 294

V. Regulacje szczególne | str. 295

Art. 83. [Pozorność oświadczenia woli] | str. 296

I. Uwagi ogólne | str. 296

1. Pojęcie i rodzaje pozorności | str. 298

III. Ochrona osób trzecich przed skutkami pozorności | str. 301

Art. 84. [Błąd] | str. 301

I. Pojęcie błędu | str. 301

1. Przesłanki błędu prawnie doniosłego | str. 303

III. Skutki prawne błędu | str. 305

1. Regulacje szczególne | str. 305

Art. 85. [Zniekształcenie oświadczenia woli przez posłańca] | str. 305

Art. 86. [Podstęp] | str. 306

I. Uwagi ogólne | str. 306

1. Pojęcie podstępu | str. 307

III. Podstęp osoby trzeciej | str. 309

1. Skutki prawne podstępu | str. 310

Art. 87. [Groźba] | str. 310

I. Uwagi ogólne | str. 310

1. Pojęcie groźby | str. 311

III. Przesłanki groźby | str. 312

1. Skutki prawne groźby | str. 314

V. Regulacje szczególne | str. 315

Art. 88. [Uchylenie się od skutków prawnych] | str. 315

Dział V. Warunek | str. 317

Art. 89. [Czynności cywilnoprawne pod warunkiem] | str. 317

I. Pojęcie warunku | str. 317

1. Rodzaje warunków | str. 317

III. Dopuszczalność zastrzeżenia warunku | str. 318

Art. 90. [Brak mocy wstecznej czynności cywilnoprawnych pod warunkiem] | str. 319

Art. 91. [Zakres uprawnień] | str. 319

Art. 92. [Czynności pendente condicione] | str. 320

Art. 93. [Fikcja nieziszczenia się warunku] | str. 321

Art. 94. [Warunek zabroniony] | str. 321

Dział VI. Przedstawicielstwo | str. 322

Rozdział I. Przepisy ogólne | str. 322

Art. 95. [Istota przedstawicielstwa]  | str. 322

Art. 96. [Źródła umocowania] | str. 323

Art. 97. [Osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa] | str. 325

I. Umocowanie dla osoby czynnej w lokalu przedsiębiorstwa | str. 325

1. Przesłanki zastosowania art. 97 | str. 325

Rozdział II. Pełnomocnictwo | str. 326

Art. 98. [Pełnomocnictwo ogólne] | str. 326

I. Istota pełnomocnictwa | str. 326

1. Pełnomocnictwo ogólne | str. 327

III. Pełnomocnictwo rodzajowe | str. 328

1. Pełnomocnictwo do poszczególnej czynności prawnej | str. 328

Art. 99. [Forma pełnomocnictwa]  | str. 329

Art. 100. [Pełnomocnik o ograniczonej zdolności do czynności prawnych] | str. 329

Art. 101. [Odwołanie pełnomocnictwa] | str. 330

I. Wygaśnięcie pełnomocnictwa w ogólności | str. 330

1. Odwołanie pełnomocnictwa | str. 330

III. Pełnomocnictwo nieodwołalne | str. 331

1. Pełnomocnictwo niewygasające po śmierci mocodawcy | str. 331

V. Pełnomocnictwo niewygasające po śmierci pełnomocnika | str. 332

Art. 102. [Obowiązek zwrotu dokumentu] | str. 332

Art. 103. [Falsus procurator]  | str. 333

Art. 104. [Nieważność jednostronnej czynności prawnej] | str. 335

Art. 105. [Osoba, której pełnomocnictwo wygasło] | str. 335

Art. 106. [Pełnomocnictwo substytucyjne] | str. 336

I. Istota pełnomocnictwa substytucyjnego | str. 336

1. Możliwość ustanowienia pełnomocnika substytucyjnego | str. 337

III. Zakres i sposób działania pełnomocnika substytucyjnego | str. 337

1. Wygaśnięcie pełnomocnictwa substytucyjnego | str. 337

Art. 107. [Działanie kilku pełnomocników] | str. 338

I. Wielość pełnomocników | str. 338

1. Pełnomocnictwo łączne | str. 339

Art. 108. [Pełnomocnik jako druga strona czynności prawnej] | str. 339

I. Pełnomocnik jako druga strona czynności prawnej | str. 339

1. Pełnomocnik reprezentujący obie strony czynności prawnej (podwójne pełnomocnictwo) | str. 340

III. Inne rodzaje pełnomocnictw a czynność z samym sobą | str. 341

1. Stosowanie art. 108 per analogiam | str. 341

Art. 109. [Odpowiednie stosowanie]  | str. 342

Rozdział III. Prokura | str. 342

Art. 1091. [Prokura] | str. 342

I. Istota prokury | str. 342

1. Związek prokury z prowadzeniem przedsiębiorstwa | str. 345

III. Niedopuszczalność ograniczeń prokury | str. 346

Art. 1092. [Forma ustanowienia prokury; prokurent] | str. 347

Art. 1093. [Ograniczenie uprawnień prokurenta] | str. 348

Art. 1094. [Prokura łączna, samoistna i mieszana] | str. 350

I. Prokura łączna | str. 350

1. Reprezentacja mieszana z udziałem prokurenta | str. 351

III. Prokura łączna z osobą uprawnioną do reprezentacji przedsiębiorcy | str. 351

Art. 1095. [Prokura oddziałowa] | str. 352

Art. 1096. [Zakaz przenoszenia prokury] | str. 353

Art. 1097. [Odwołanie prokury i wygaśnięcie prokury] | str. 354

I. Odwoływalność prokury | str. 354

1. Wygaśnięcie prokury | str. 355

Art. 1098. [Zgłoszenie ustanowienia prokury i wygaśnięcia prokury do CEIDG lub KRS] | str. 357

Art. 1099. (uchylony) | str. 358

Tytuł V. Termin | str. 359

Art. 110. [Sposób obliczania terminów] | str. 359

I. Pojęcie terminu | str. 359

1. Charakter i zakres stosowania przepisów o obliczaniu terminu | str. 359

III. Termin zastrzeżony w treści czynności prawnej | str. 360

Art. 111. [Termin w dniach] | str. 361

Art. 112. [Termin w tygodniach, miesiącach, latach] | str. 362

Art. 113. [Początek, środek, koniec miesiąca] | str. 363

Art. 114. [Liczba dni w miesiącu i roku] | str. 363

Art. 115. [Dzień ustawowo wolny od pracy] | str. 364

Art. 116. [Odpowiednie stosowanie przepisów o warunku] | str. 365

Tytuł VI. Przedawnienie roszczeń | str. 367

Art. 117. [Przedawnienie roszczeń majątkowych]  | str. 367

I. Uwagi ogólne | str. 367

1. Skutki upływu terminu przedawnienia | str. 371

III. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia | str. 373

Art. 1171. [Nieuwzględnienie upływu terminu przedawnienia roszczenia wobec konsumentów] | str. 377

Art. 118. [Terminy przedawnienia] | str. 378

I. Uwagi ogólne | str. 378

1. Przepisy intertemporalne | str. 379

III. Roszczenia o świadczenia okresowe | str. 380

1. Roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej | str. 380

Art. 119. [Zakaz skracania i przedłużania] | str. 381

Art. 120. [Początek biegu terminu przedawnienia] | str. 382

I. Uwagi ogólne | str. 382

1. Przedawnienie roszczeń, gdy wymagalność zależy od czynności uprawnionego | str. 382

III. Przedawnienie roszczeń o zaniechanie | str. 383

1. Przedawnienie roszczeń kredytobiorców i kredytodawców | str. 383

Art. 121. [Zawieszenie biegu terminu przedawnienia] | str. 384

I. Uwagi ogólne | str. 385

1. Zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń dzieci przeciwko rodzicom | str. 385

III. Zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń osób niemających pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę | str. 385

1. Zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu | str. 386

V. Zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń z uwagi na siłę wyższą (vis maior) | str. 386

1. Zawieszenie biegu przedawnienia z uwagi na mediację | str. 388

VII. Zawieszenie biegu przedawnienia przez czas trwania postępowania pojednawczego | str. 388

Art. 122. [Przedawnienie względem osoby niemającej pełnej zdolności do czynności prawnych] | str. 388

Art. 123. [Przerwanie biegu terminu przedawnienia] | str. 389

I. Uwagi ogólne | str. 389

1. Przerwanie biegu przedawnienia poprzez działania uprawnionego (pkt 1) | str. 389

III. Przerwanie biegu przedawnienia przez uznanie roszczenia (pkt 2) | str. 392

Art. 124. [Skutki przerwania przedawnienia] | str. 394

Art. 125. [Przedawnienie roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem albo ugodą sądową] | str. 395

Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe | str. 397

Tytuł I. Własność | str. 399

Dział I. Przepisy ogólne. | str. 399

Art. 126–139. (uchylone) | str. 399

Dział II. Treść i wykonywanie własności | str. 399

Art. 140. [Uprawnienia właściciela] | str. 399

I. Koncepcja własności – uwarunkowania historyczne i prawne | str. 399

1. Własność – istota i treść | str. 400

III. Granice własności | str. 402

Art. 141. (uchylony) | str. 403

Art. 142. [Odwrócenie grożącego niebezpieczeństwa] | str. 403

I. Stan wyższej konieczności | str. 403

1. Obowiązek odszkodowawczy | str. 404

Art. 143. [Granice własności gruntu]  | str. 405

Art. 144. [Zakaz immisji] | str. 405

Art. 145. [Droga konieczna]  | str. 407

Art. 146. [Ustanowienie służebności osobistej] | str. 421

Art. 147. [Zakaz prowadzenia robót grożących utratą oparcia] | str. 422

Art. 148. [Owoce opadłe na grunt sąsiedni] | str. 423

Art. 149. [Wejście na grunt sąsiedni] | str. 423

Art. 150. [Korzenie, gałęzie, owoce] | str. 423

Art. 151. [Przekroczenie granicy przy wznoszeniu budynku]  | str. 425

Art. 152. [Współdziałanie przy rozgraniczeniu]  | str. 427

Art. 153. [Postępowanie rozgraniczeniowe] | str. 427

Art. 154. [Mury, płoty, miedze, rowy] | str. 433

Dział III. Nabycie i utrata własności | str. 434

Rozdział I. Przeniesienie własności | str. 434

Art. 155. [Umowa przenosząca własność] | str. 434

Art. 156. [Zasada przyczynowości] | str. 436

Art. 157. [Przeniesienie własności nieruchomości] | str. 437

Art. 158. [Forma przeniesienia własności nieruchomości] | str. 438

Art. 159–165. (uchylone) | str. 439

Art. 166. [Prawo pierwokupu] | str. 439

Art. 167–168. (uchylone) | str. 441

Art. 169. [Nabycie ruchomości od nieuprawnionego] | str. 441

I. Nabycie własności rzeczy ruchomej zbywanej przez nieuprawnionego | str. 441

1. Nabycie własności rzeczy zagubionej, skradzionej lub utraconej w inny sposób | str. 442

III. Rzeczy wpisane do Krajowego Rejestru Utraconych Dóbr Kultury | str. 442

Art. 170. [Wygaśnięcie obciążeń] | str. 443

Art. 171. (uchylony) | str. 443

Rozdział II. Zasiedzenie | str. 443

Art. 172. [Przesłanki zasiedzenia]  | str. 443

I. Uwagi ogólne | str. 443

1. Przedmiot zasiedzenia | str. 445

III. Przesłanki zasiedzenia – zagadnienia ogólne | str. 451

1. Posiadanie samoistne | str. 451

V. Termin zasiedzenia | str. 453

1. Dobra lub zła wiara | str. 454

VII. Postępowanie w sprawie zasiedzenia – wybrane zagadnienia | str. 455

Art. 173. [Bieg zasiedzenia w stosunku do małoletniego] | str. 456

Art. 174. [Zasiedzenie ruchomości] | str. 457

Art. 175. [Odpowiednie stosowanie przepisów o przedawnieniu] | str. 458

I. Uwagi ogólne | str. 459

1. Zawieszenie biegu terminu zasiedzenia | str. 459

III. Wstrzymanie zakończenia biegu terminu zasiedzenia | str. 461

1. Przerwanie biegu terminu zasiedzenia | str. 462

Art. 176. [Doliczenie posiadania poprzednika] | str. 464

Art. 177–178. (uchylone) | str. 466

Rozdział III. Inne wypadki nabycia i utraty własności. | str. 466

Art. 179. (utracił moc) | str. 466

Art. 180. [Porzucenie rzeczy] | str. 466

Art. 181. [Nabycie własności rzeczy niczyjej] | str. 467

Art. 182. [Rój pszczół]  | str. 467

Art. 183–186. (uchylone) | str. 468

Art. 187. [Przemilczenie] | str. 468

I. Nabycie własności rzeczy znalezionej | str. 468

1. Wygaśnięcie obciążeń | str. 469

Art. 188. (uchylony) | str. 469

Art. 189. [Skarb] | str. 469

Art. 190. [Odłączenie pożytków naturalnych] | str. 469

Art. 191. [Superficies solo cedit] | str. 470

Art. 192. [Przetworzenie] | str. 470

Art. 193. [Połączenie lub pomieszanie rzeczy] | str. 470

Art. 194. [Stosowanie innych przepisów] | str. 471

Dział IV. Współwłasność | str. 471

Art. 195. [Współwłasność]  | str. 471

Art. 196. [Rodzaje współwłasności] | str. 472

Art. 197. [Domniemanie równych udziałów] | str. 472

Art. 198. [Swoboda rozporządzania udziałem] | str. 472

Art. 199. [Rozporządzenie rzeczą wspólną] | str. 473

I. Uwagi ogólne | str. 473

1. Przepisy Kodeksu cywilnego regulujące zarząd rzeczą przy współwłasności w częściach ułamkowych | str. 475

III. Zarząd ustawowy, umowny i sądowy – uwagi ogólne | str. 475

1. Zarząd umowny | str. 476

V. Podział quoad usum jako czynność zarządu | str. 477

1. Skutki naruszenia reguł zarządu ustawowego i umownego | str. 480

VII. Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu – uwagi ogólne | str. 482

VIII. Sądowe zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu. Podstawa materialnoprawna i zagadnienia proceduralne | str. 485

Art. 200. [Obowiązek współdziałania] | str. 486

Art. 201. [Czynności zwykłego zarządu] | str. 487

I. Czynności zwykłego zarządu | str. 487

1. Sądowe upoważnienie do dokonania czynności zwykłego zarządu. Podstawa materialnoprawna i zagadnienia proceduralne | str. 487

Art. 202. [Czynność rażąco sprzeczna z zasadami prawidłowego zarządu] | str. 488

Art. 203. [Wyznaczenie zarządcy przez sąd] | str. 488

I. Zarząd ustawowy – uwagi ogólne | str. 488

1. Przesłanki ustanowienia zarządcy rzeczy wspólnej | str. 489

III. Status prawny oraz zakres kompetencji zarządcy sądowego | str. 491

1. Ustanie zarządu sądowego | str. 493

Art. 204. [Sposób obliczania większości] | str. 494

Art. 205. [Wynagrodzenie sprawującego zarząd] | str. 494

Art. 206. [Zakres współposiadania] | str. 494

Art. 207. [Udział w pożytkach i wydatkach] | str. 496

Art. 208. [Rachunek z zarządu] | str. 497

Art. 209. [Czynności zmierzające do zachowania wspólnego prawa] | str. 498

I. Uwagi ogólne | str. 498

1. Charakter prawny czynności zachowawczych | str. 499

III. Zagadnienie sprzeciwu wobec czynności zachowawczej | str. 501

Art. 210. [Żądanie zniesienia współwłasności] | str. 503

Art. 211. [Podział rzeczy wspólnej] | str. 507

Art. 212. [Podział z wyrównaniem udziałów, spłatą lub dopłatą; zniesienie współwłasności przez sprzedaż rzeczy wspólnej] | str. 509

Art. 213. [Zgodne zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego] | str. 512

Art. 214. [Brak zgody, podział cywilny] | str. 513

Art. 215. [Odpowiednie stosowanie] | str. 514

Art. 216. [Wysokość spłat i obniżenie dopłat] | str. 514

Art. 217. [Wydanie korzyści] | str. 515

Art. 218. [Uprawnienie do dalszego zamieszkiwania] | str. 515

Art. 219. (uchylony) | str. 516

Art. 220. [Wyłączenie przedawnienia] | str. 516

Art. 221. [Skuteczność wobec nabywcy udziału] | str. 516

Dział V. Ochrona własności | str. 517

Art. 222. [Roszczenie windykacyjne; roszczenie negatoryjne]  | str. 517

I. Uwagi ogólne | str. 517

1. Roszczenie windykacyjne | str. 517

III. Roszczenie negatoryjne | str. 520

Art. 223. [Wyłączenie przedawnienia] | str. 522

Art. 224. [Odpowiedzialność posiadacza w dobrej wierze] | str. 523

I. Uwagi ogólne | str. 523

1. Zakres obowiązków posiadacza samoistnego w dobrej wierze | str. 524

III. Zmiana sytuacji posiadacza samoistnego w dobrej wierze | str. 524

1. Powstanie i wymagalność roszczeń uzupełniających | str. 525

V. Oddanie posiadania rzeczy w posiadanie zależne | str. 525

Art. 225. [Odpowiedzialność posiadacza w złej wierze] | str. 526

I. Uwagi ogólne | str. 526

1. Powstanie i wymagalność roszczeń uzupełniających względem posiadacza w złej wierze | str. 526

III. Treść roszczeń uzupełniających | str. 526

1. Roszczenia uzupełniające a roszczenia negatoryjne | str. 529

V. Roszczenia uzupełniające a zasiedzenie | str. 529

Art. 226. [Zwrot nakładów koniecznych] | str. 530

I. Rodzaje nakładów | str. 530

1. Powstanie i wymagalność roszczeń o zwrot nakładów | str. 532

III. Legitymacja w roszczeniach o zwrot nakładów | str. 533

Art. 227. [Przyłączone przedmioty] | str. 533

Art. 228. [Posiadacz rzeczy będącej przedmiotem własności państwowej] | str. 534

Art. 229. [Przedawnienie roszczeń przeciwko samoistnemu posiadaczowi] | str. 534

I. Uwagi ogólne | str. 534

1. Pojęcie zwrotu rzeczy | str. 535

Art. 230. [Odpowiedzialność posiadacza zależnego] | str. 536

I. Posiadacz zależny | str. 536

1. Roszczenia uzupełniające względem posiadacza służebności, w tym służebności przesyłowych | str. 537

Art. 231. [Budynek wzniesiony na cudzym gruncie] | str. 538

I. Przesłanki roszczenia samoistnego posiadacza | str. 538

1. Posiadanie samoistne gruntu | str. 539

III. Dobra wiara | str. 539

1. Wzniesienie budynku lub innego urządzenia na gruncie lub pod nim | str. 540

V. Wartość wzniesionego budynku lub urządzenia, która powinna znacznie przekraczać wartość działki zajętej pod budowę | str. 540

1. Realizacja roszczenia samoistnego posiadacza. Roszczenie jako obligacja realna | str. 541

VII. Roszczenie właściciela działki zajętej pod budowę | str. 541

VIII. Roszczenia o wykup gruntu a użytkowanie wieczyste | str. 543

1. Przedawnienie roszczeń z art. 231 § 1 i 2 | str. 543

Tytuł II. Użytkowanie wieczyste | str. 544

Art. 232. [Użytkowanie wieczyste] | str. 544

I. Użytkowanie wieczyste – istota | str. 544

1. Przeszłość i przyszłość użytkowania wieczystego | str. 545

Art. 233. [Uprawnienia użytkownika wieczystego] | str. 546

I. Treść użytkowania wieczystego | str. 546

1. Granice użytkowania wieczystego gruntu | str. 548

III. Ochrona użytkowania wieczystego | str. 549

Art. 234. [Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste] | str. 549

I. Nabycie użytkowania wieczystego w trybie umownym | str. 549

1. Inne sposoby nabycia użytkowania wieczystego | str. 550

Art. 235. [Własność budynków i innych urządzeń] | str. 551

Art. 236. [Okres użytkowania wieczystego] | str. 552

Art. 237. [Przeniesienie użytkowania wieczystego] | str. 553

Art. 238. [Opłata roczna] | str. 554

Art. 239. [Umowa o sposobie korzystania z gruntu] | str. 555

Art. 240. [Rozwiązanie umowy] | str. 556

Art. 241. [Skutki wygaśnięcia użytkowania wieczystego] | str. 557

I. Wygaśnięcie użytkowania wieczystego | str. 557

1. Wygaśnięcie obciążeń na użytkowaniu wieczystym | str. 558

Art. 242. (uchylony) | str. 559

Art. 243. [Przedawnienie roszczeń] | str. 559

Tytuł III. Prawa rzeczowe ograniczone | str. 561

Dział I. Przepisy ogólne | str. 561

Art. 244. [Katalog] | str. 561

Art. 245. [Odpowiednie stosowanie] | str. 562

I. Umowa o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego – istota | str. 562

1. Wymogi formalne | str. 564

III. Wpis ograniczonego prawa rzeczowego do księgi wieczystej | str. 564

1. Warunek i termin | str. 564

Art. 2451. [Przesłanki przeniesienia] | str. 565

I. Zbywalność ograniczonych praw rzeczowych – zagadnienia ogólne | str. 565

1. Umowa o przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości | str. 565

Art. 246. [Oświadczenie o zrzeczeniu się] | str. 566

Art. 247. [Konfuzja] | str. 567

Art. 248. [Zmiana treści prawa] | str. 568

Art. 249. [Pierwszeństwo] | str. 568

Art. 250. [Zmiana pierwszeństwa] | str. 570

Art. 251. [Ochrona ograniczonych praw rzeczowych] | str. 571

Dział II. Użytkowanie | str. 572

Rozdział I. Przepisy ogólne | str. 572

Art. 252. [Użytkowanie rzeczy]  | str. 572

Art. 253. [Ograniczenie użytkowania] | str. 573

Art. 254. [Niezbywalność] | str. 573

Art. 255. [Wygaśnięcie użytkowania] | str. 574

Art. 256. [Wymagania prawidłowej gospodarki] | str. 574

Art. 257. [Zespół środków produkcji] | str. 574

Art. 258. [Ciężary ponoszone przez użytkownika] | str. 575

Art. 259. [Nakłady właściciela] | str. 576

Art. 260. [Naprawy i inne nakłady] | str. 576

Art. 261. [Zawiadomienie właściciela] | str. 577

Art. 262. [Stan rzeczy zwracanej właścicielowi] | str. 578

Art. 263. [Przedawnienie roszczeń] | str. 578

Art. 264. [Użytkowanie nieprawidłowe] | str. 579

Art. 265. [Użytkowanie praw] | str. 579

Rozdział II. Użytkowanie przez osoby fizyczne | str. 580

Art. 266. [Wygaśnięcie użytkowania] | str. 580

Art. 267. [Zachowanie substancji] | str. 581

Art. 268. [Nowe urządzenia] | str. 582

Art. 269. [Zabezpieczenie] | str. 582

Art. 270. [Zabezpieczenie w użytkowaniu nieprawidłowym] | str. 583

Art. 2701. (uchylony) | str. 583

Rozdział III. Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne | str. 583

Art. 271. [Użytkowanie gruntu przez r.s.p.] | str. 583

Art. 272. [Budynki i inne urządzenia wzniesione przez r.s.p.] | str. 583

Art. 273. [Skutki wygaśnięcia użytkowania przez r.s.p.] | str. 583

Art. 274. [Drzewa i inne rośliny] | str. 583

Art. 275. [Zmiana przeznaczenia gruntów] | str. 583

Art. 276. (uchylony) | str. 584

Art. 277. [Nabycie użytkowania wkładów gruntowych] | str. 584

Art. 278. [Postanowienia statutowe] | str. 584

Art. 279. [Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie stanowiącym wkład] | str. 585

Art. 280–282. (uchylone) | str. 586

Rozdział IV. Inne wypadki użytkowania | str. 586

Art. 283. (uchylony) | str. 586

Art. 284. [Inne wypadki użytkowania] | str. 586

Dział III. Służebności | str. 586

Rozdział I. Służebności gruntowe | str. 586

Art. 285. [Służebność gruntowa] | str. 586

I. Istota i treść służebności gruntowych | str. 586

1. Nieruchomość władnąca i nieruchomość obciążona | str. 588

III. Funkcja służebności gruntowych | str. 588

1. Klasyfikacja służebności gruntowych | str. 589

V. Powstanie służebności gruntowych | str. 591

Art. 286. [Służebność na rzecz r.s.p.] | str. 592

Art. 287. [Zakres i sposób wykonywania] | str. 592

I. Zasady współżycia społecznego, zwyczaje miejscowe | str. 592

1. Wpływ klauzul generalnych na zakres i sposób wykonywania służebności gruntowych | str. 593

Art. 288. [Rozwinięcie] | str. 593

Art. 289. [Obowiązek utrzymywania urządzeń] | str. 594

I. Zakres obowiązku utrzymania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej | str. 594

1. Podmiot obciążony obowiązkiem utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej | str. 595

III. Osobista odpowiedzialność właściciela nieruchomości obciążonej | str. 595

Art. 290. [Podział nieruchomości władnącej lub obciążonej] | str. 596

I. Podział nieruchomości w rozumieniu art. 290 | str. 596

1. Wpływ podziału nieruchomości władnącej na byt służebności gruntowej | str. 597

III. Wpływ podziału nieruchomości obciążonej na byt służebności gruntowej | str. 597

1. Wpływ podziału nieruchomości władnącej albo podziału nieruchomości obciążonej na sposób wykonywania służebności gruntowych | str. 598

Art. 291. [Zmiana treści lub sposobu wykonywania] | str. 598

I. Zmiana treści lub sposobu wykonywania służebności z powodu powstania ważnej potrzeby gospodarczej | str. 598

1. Pojęcie ważnej potrzeby gospodarczej | str. 599

III. Wynagrodzenie za zmianę treści bądź sposobu wykonywania służebności | str. 600

Art. 292. [Zasiedzenie służebności gruntowej]  | str. 600

Art. 293. [Wygaśnięcie]  | str. 611

Art. 294. [Zniesienie za wynagrodzeniem] | str. 611

Art. 295. [Zniesienie bez wynagrodzenia] | str. 612

Rozdział II. Służebności osobiste | str. 612

Art. 296. [Służebność osobista] | str. 612

I. Służebności osobiste jako trzeci rodzaj służebności | str. 613

1. Podmiot uprawniony ze służebności osobistej | str. 613

III. Cel ustanawiania służebności osobistej | str. 613

1. Treść służebności osobistych | str. 614

V. Współczesne zastosowanie konstrukcji służebności osobistych | str. 614

1. Źródła powstania służebności osobistej | str. 615

Art. 297. [Odpowiednie stosowanie] | str. 615

Art. 298. [Zakres i sposób wykonywania] | str. 616

I. Zakres i sposób wykonywania służebności osobistej | str. 616

1. Zasady współżycia społecznego, zwyczaje miejscowe | str. 616

Art. 299. [Wygaśnięcie] | str. 616

I. Wygaśnięcie służebności osobistej z chwilą śmierci | str. 616

1. Inne sposoby wygaśnięcia służebności osobistej | str. 616

Art. 300. [Niezbywalność] | str. 617

Art. 301. [Służebność mieszkania] | str. 617

Art. 302. [Odpowiednie stosowanie przepisów o użytkowaniu]  | str. 618

Art. 303. [Zamiana służebności na rentę] | str. 619

Art. 304. [Niedopuszczalność zasiedzenia] | str. 619

Art. 305. [Zmiana sposobu wykonywania służebności na żądanie rolniczej spółdzielni produkcyjnej] | str. 620

Rozdział III. Służebność przesyłu | str. 620

Art. 3051. [Służebność przesyłu] | str. 620

I. Geneza służebności przesyłu | str. 620

1. Służebność przesyłu a inne rodzaje służebności | str. 621

III. Służebność przesyłu a decyzja administracyjna z art. 124 u.g.n. | str. 622

1. Treść służebności przesyłu | str. 622

V. Zagadnienia podmiotowe | str. 623

1. Wynagrodzenie za służebność przesyłu | str. 624

VII. Nabycie służebności przesyłu w trybie umownym | str. 626

VIII. Nabycie służebności przesyłu w drodze zasiedzenia | str. 626

1. Inne sposoby nabycia służebności przesyłu | str. 631

Art. 3052. [Roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu] | str. 631

I. Nabycie służebności przesyłu w trybie sądowym | str. 631

1. Zagadnienia dotyczące postępowania sądowego | str. 632

Art. 3053. [Przejście na nabywcę; wygaśnięcie] | str. 632

I. Zbycie służebności przesyłu | str. 632

1. Wygaśnięcie służebności przesyłu | str. 633

Art. 3054. [Odpowiednie stosowanie] | str. 634

Dział IV. Zastaw | str. 635

Rozdział I. Zastaw na rzeczach ruchomych | str. 635

Art. 306. [Zastaw na rzeczy] | str. 635

I. Zastaw – istota | str. 635

1. Wierzytelność zabezpieczona zastawem | str. 636

III. Treść zastawu | str. 637

Art. 307. [Ustanowienie zastawu] | str. 637

Art. 308. [Zastaw rejestrowy] | str. 639

Art. 309. [Odpowiednie stosowanie] | str. 639

Art. 310. [Pierwszeństwo] | str. 640

Art. 311. [Nieważne zastrzeżenie niezbywalności] | str. 641

Art. 312. [Zaspokojenie zastawnika] | str. 641

Art. 313. [Lex commissoria] | str. 642

Art. 314. [Zakres zabezpieczenia] | str. 642

Art. 315. [Zarzuty zastawcy niebędącego dłużnikiem] | str. 643

Art. 316. [Wyłączenie ograniczenia odpowiedzialności] | str. 643

Art. 317. [Wyjątek od zasady akcesoryjności] | str. 643

Art. 318. [Obowiązki zastawnika] | str. 644

Art. 319. [Pożytki rzeczy obciążonej] | str. 644

Art. 320. [Nakłady zastawnika] | str. 645

Art. 321. [Depozyt rzeczy obciążonej] | str. 645

Art. 322. [Przedawnienie roszczeń] | str. 646

Art. 323. [Przeniesienie wierzytelności] | str. 646

Art. 324. [Żądanie wydania rzeczy obciążonej] | str. 646

Art. 325. [Wygaśnięcie] | str. 647

Art. 326. [Zastaw ustawowy] | str. 647

Rozdział II. Zastaw na prawach | str. 648

Art. 327. [Zastaw na prawach] | str. 648

Art. 328. [Odpowiednie stosowanie] | str. 650

Art. 329. [Ustanowienie zastawu] | str. 650

Art. 330. [Uprawnienia zastawnika] | str. 651

Art. 331. [Wypowiedzenie wierzytelności] | str. 651

Art. 332. [Przejście zastawu] | str. 652

Art. 333. [Uprawnieni do odbioru świadczenia] | str. 652

Art. 334. [Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu] | str. 652

Art. 335. [Żądanie przeniesienia wierzytelności] | str. 653

Tytuł IV. Posiadanie | str. 654

Art. 336. [Posiadacz samoistny; posiadacz zależny] | str. 654

I. Treść i przedmiot posiadania | str. 654

1. Rodzaje posiadania według Kodeksu cywilnego | str. 655

Art. 337. [Oddanie w posiadanie zależne] | str. 656

Art. 338. [Dzierżyciel] | str. 656

Art. 339. [Domniemanie posiadania samoistnego] | str. 657

Art. 340. [Domniemanie ciągłości posiadania] | str. 658

Art. 341. [Domniemanie posiadania zgodnego z prawem] | str. 659

Art. 342. [Zakaz samowolnego naruszania posiadania] | str. 659

Art. 343. [Obrona konieczna; dozwolona samopomoc] | str. 660

Art. 3431. [Ochrona władania lokalem] | str. 661

Art. 344. [Roszczenie posesoryjne] | str. 662

Art. 345. [Domniemanie nieprzerwanego posiadania] | str. 663

Art. 346. [Ochrona współposiadania] | str. 663

Art. 347. [Roszczenie o wstrzymanie budowy]  | str. 664

Art. 348. [Traditio longa manu] | str. 665

Art. 349. [Constitutum possessorium] | str. 666

Art. 350. [Umowa między stronami i zawiadomienie osoby trzeciej] | str. 666

Art. 351. [Traditio brevi manu] | str. 667

Art. 352. [Posiadanie służebności] | str. 667

I. Rodzaje posiadania w Kodeksie cywilnym | str. 667

1. Istota posiadania służebności | str. 667

III. Rodzaje posiadania służebności | str. 668

1. Odpowiednie stosowanie przepisów o posiadaniu rzeczy | str. 669

Księga trzecia. Zobowiązania | str. 671

Tytuł I. Przepisy ogólne | str. 673

Art. 353. [Zobowiązanie]  | str. 673

I. Uwagi ogólne | str. 673

1. Pojęcie i istota zobowiązania | str. 674

III. Podmioty zobowiązania | str. 675

1. Przedmiot zobowiązania – świadczenie | str. 676

V. Treść zobowiązania | str. 679

Art. 3531. [Zasada swobody umów] | str. 680

Art. 354. [Reguły wykonywania zobowiązań] | str. 682

Art. 355. [Należyta staranność – definicja] | str. 685

Art. 356. [Osobiste świadczenie dłużnika] | str. 688

Art. 357. [Jakość rzeczy oznaczonych co do gatunku] | str. 690

Art. 3571. [Rebus sic stantibus] | str. 690

Art. 358. [Zasada walutowości] | str. 695

Art. 3581. [Zasada nominalizmu; Waloryzacja sądowa] | str. 697

Art. 359. [Odsetki] | str. 700

Art. 360. [Termin płatności odsetek] | str. 703

Art. 361. [Związek przyczynowy; Zakres obowiązku odszkodowawczego] | str. 703

Art. 362. [Przyczynienie się poszkodowanego] | str. 715

Art. 363. [Sposób naprawienia szkody] | str. 719

Art. 364. [Sposoby zabezpieczenia] | str. 724

Art. 365. [Zobowiązanie przemienne] | str. 725

Art. 3651. [Wygaśnięcie zobowiązań bezterminowych ciągłych] | str. 728

Tytuł II. Wielość dłużników albo wierzycieli | str. 730

Dział I. Zobowiązania solidarne | str. 730

Art. 366. [Solidarność dłużników] | str. 730

I. Uwagi ogólne | str. 730

1. Typy zobowiązań solidarnych | str. 730

III. Solidarność bierna | str. 733

Art. 367. [Solidarność wierzycieli] | str. 734

Art. 368. [Solidarność mimo odmienności świadczenia] | str. 735

Art. 369. [Źródło solidarności] | str. 735

Art. 370. [Wspólne mienie] | str. 736

Art. 371. [Niepogarszanie sytuacji współdłużników] | str. 737

Art. 372. [Przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia] | str. 738

Art. 373. [Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności] | str. 739

Art. 374. [Nowacja a solidarność; Zwłoka wierzyciela] | str. 740

Art. 375. [Zarzuty dłużnika solidarnego] | str. 741

Art. 376. [Regres dłużników solidarnych] | str. 742

Art. 377. [Zasada wzajemnej reprezentacji wierzycieli solidarnych] | str. 744

Art. 378. [Regres wierzycieli solidarnych] | str. 744

Dział II. Zobowiązania podzielne i niepodzielne | str. 745

Art. 379. [Podzielność świadczenia] | str. 745

Art. 380. [Odpowiedzialność dłużników] | str. 747

Art. 381. [Uprawnienia wierzycieli] | str. 748

Art. 382. [Ochrona wierzycieli] | str. 748

Art. 383. [Regres wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego] | str. 749

Tytuł III. Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych | str. 750

Art. 3831. [Zakaz pobierania przez przedsiębiorcę od konsumenta opłat związanych z korzystaniem z określonych sposobów płatności w wysokości wyższej od kosztów ponoszonych z tego tytułu przez samego przedsiębiorcę]  | str. 750

Art. 384. [Związanie wzorcem umowy] | str. 751

I. Wzorce umowne w stosunku zobowiązaniowym | str. 752

1. Doręczenie wzorca umownego | str. 752

III. Umowy zawierane z konsumentami | str. 753

1. Stosowanie wzorca w postaci elektronicznej | str. 754

Art. 3841. [Stosunek umowny o charakterze ciągłym] | str. 754

Art. 385. [Sprzeczność umowy z wzorcem; Transparentność wzorca umowy] | str. 756

Art. 3851. [Niedozwolone postanowienia umowne] | str. 757

I. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem | str. 757

1. Brak indywidualnego uzgodnienia postanowień umowy z konsumentem | str. 758

III. Sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszenie interesów konsumenta | str. 759

1. Główne świadczenia stron | str. 759

V. Bezskuteczność wobec konsumenta a nieważność | str. 760

Art. 3852. [Chwila oceny] | str. 760

Art. 3853. [Katalog klauzul niedozwolonych] | str. 761

Art. 3854. [Zbieg wzorców umów] | str. 763

Art. 3855. [Stosowanie przepisów dotyczących konsumenta do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą] | str. 763

Art. 386. (uchylony) | str. 765

Art. 387. [Impossibilium nulla obligatio est] | str. 765

Art. 3871. [Nieważność zobowiązujących umów przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości mieszkalnej wykorzystywanej przez konsumenta] | str. 766

Art. 388. [Wyzysk] | str. 768

Art. 389. [Umowa przedwstępna] | str. 771

Art. 390. [Uchylenie się od zawarcia umowy przyrzeczonej] | str. 773

Art. 391. [Umowa o świadczenie przez osobę trzecią] | str. 775

Art. 392. [Umowa o zwolnienie dłużnika od obowiązku świadczenia] | str. 777

Art. 393. [Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej] | str. 778

Art. 394. [Zadatek] | str. 779

Art. 395. [Umowne prawo odstąpienia] | str. 782

Art. 396. [Odstępne] | str. 784

Tytuł IV. (uchylony) | str. 785

Art. 397–404. (uchylone) | str. 785

Tytuł V. Bezpodstawne wzbogacenie | str. 786

Art. 405. [Bezpodstawne wzbogacenie]  | str. 786

Art. 406. [Obowiązek wydania korzyści] | str. 788

Art. 407. [Przejście obowiązku na osobę trzecią] | str. 788

Art. 408. [Rozliczenie nakładów] | str. 789

Art. 409. [Wygaśnięcie obowiązku] | str. 791

Art. 410. [Świadczenie nienależne] | str. 792

I. Uwagi ogólne | str. 793

1. Definicja nienależnego świadczenia | str. 793

III. Condictio indebiti | str. 794

1. Condictio causa finita | str. 795

V. Condictio causa data causa non secuta | str. 796

1. Condictio sine causa | str. 797

Art. 411. [Wyłączenie zwrotu świadczenia] | str. 799

I. Uwagi ogólne | str. 799

1. Wyjątki od zasady wyłączenia możliwości zwrotu nienależnego świadczenia w przypadku wiedzy o braku zobowiązania | str. 800

III. Pozostałe przypadki wyłączające możliwość zwrotu spełnionego świadczenia (pkt 2–4) | str. 800

Art. 412. [Przepadek na rzecz Skarbu Państwa] | str. 801

I. Uwagi ogólne | str. 801

1. Przesłanki orzeczenia przepadku | str. 802

III. Zagadnienia procesowe | str. 803

Art. 413. [Świadczenie z gry lub zakładu] | str. 803

Art. 414. [Obowiązek naprawienia szkody] | str. 804

Tytuł VI. Czyny niedozwolone | str. 806

Art. 415. [Odpowiedzialność na zasadzie winy ex delicto] | str. 806

I. Uwagi ogólne | str. 806

1. Przesłanki odpowiedzialności | str. 806

Art. 416. [Odpowiedzialność na zasadzie winy osoby prawnej] | str. 809

Art. 417. [Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej] | str. 810

I. Uwagi ogólne | str. 810

1. Przesłanki odpowiedzialności | str. 812

Art. 4171. [Źródła odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej] | str. 819

I. Uwagi ogólne | str. 820

1. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek bezprawia legislacyjnego (normatywnego) | str. 820

III. Retrospektywność lub prospektywność orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego | str. 821

1. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji (bezprawność judykacyjna) | str. 822

Art. 4172. [Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej na zasadzie słuszności] | str. 826

I. Uwagi ogólne | str. 826

1. Przesłanki odpowiedzialności za szkodę spowodowaną wykonywaniem władzy publicznej na zasadzie słuszności | str. 827

Art. 418. (utracił moc) | str. 828

Art. 419–4202. (uchylone) | str. 828

Art. 421. [Pierwszeństwo lex specialis] | str. 828

Art. 422. [Odpowiedzialność podżegacza, pomocnika, korzystającego ze szkody] | str. 828

I. Uwagi ogólne | str. 828

1. Przypadki szczególne | str. 829

Art. 423. [Obrona konieczna] | str. 829

I. Uwagi ogólne | str. 829

1. Przesłanki obrony koniecznej | str. 830

III. Przekroczenie granic obrony koniecznej | str. 830

Art. 424. [Stan wyższej konieczności] | str. 830

I. Uwagi ogólne | str. 830

1. Przesłanki stanu wyższej konieczności | str. 831

III. Przekroczenie granic stanu wyższej konieczności | str. 832

Art. 425. [Niepoczytalność] | str. 832

I. Uwagi ogólne | str. 832

1. Okoliczności wyłączające winę sprawcy | str. 832

III. Ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe | str. 833

1. Odpowiedzialność za szkodę osób małoletnich, które ukończyły 13 lat | str. 833

V. Odpowiedzialność za szkodę osób w starszym wieku | str. 834

1. Ograniczona poczytalność | str. 834

VII. Wyjątki z art. 425 § 2 | str. 834

Art. 426. [Małoletni do lat trzynastu] | str. 834

I. Uwagi ogólne | str. 834

1. Przyczynienie się małoletniego do powstania szkody | str. 835

Art. 427. [Wina w nadzorze] | str. 835

I. Uwagi ogólne | str. 835

1. Przesłanki odpowiedzialności | str. 836

III. Osoby sprawujące nadzór albo stałą pieczę | str. 837

1. Przypadki szczególne | str. 837

Art. 428. [Odpowiedzialność w braku osób zobowiązanych do nadzoru] | str. 837

I. Uwagi ogólne | str. 837

1. Przesłanki odpowiedzialności na zasadzie słuszności | str. 837

III. Brak dysproporcji pomiędzy stanem majątkowym sprawcy szkody i poszkodowanym a odpowiedzialność na zasadzie słuszności | str. 838

1. Zakres odpowiedzialności | str. 838

Art. 429. [Wina w wyborze] | str. 839

I. Uwagi ogólne | str. 839

1. Przesłanki odpowiedzialności | str. 839

III. Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za szkody wyrządzone przez duchownych | str. 840

Art. 430. [Szkoda wyrządzona przez podwładnego] | str. 840

I. Uwagi ogólne | str. 840

1. Przesłanki odpowiedzialności | str. 841

III. Zachowania kwalifikowane jako dokonane w ramach powierzonej czynności | str. 841

1. Wina sprawcy szkody (podwładnego) | str. 842

V. Solidarna odpowiedzialność sprawcy szkody (podwładnego) i zwierzchnika | str. 842

1. Szczególne przypadki odpowiedzialności zwierzchnika | str. 842

Art. 431. [Szkoda wyrządzona przez zwierzęta] | str. 844

I. Uwagi ogólne | str. 844

1. Przesłanki odpowiedzialności | str. 844

III. Odpowiedzialność na zasadzie słuszności | str. 847

Art. 432. [Samopomoc polegająca na zajęciu cudzego zwierzęcia] | str. 847

Art. 433. [Wyrzucenie, wylanie, spadnięcie] | str. 848

I. Uwagi ogólne | str. 848

1. Zalanie lokalu (pomieszczenia) znajdującego się na niższej kondygnacji budynku | str. 849

III. Przesłanki egzoneracyjne | str. 849

Art. 434. [Zawalenie się budynku] | str. 850

I. Uwagi ogólne | str. 850

1. Przesłanki egzoneracyjne | str. 851

Art. 435. [Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu] | str. 851

I. Uwagi ogólne | str. 851

1. Kwalifikacja prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody | str. 852

III. Szkoda na osobie lub mieniu | str. 855

1. Związek przyczynowy pomiędzy szkodą a ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody | str. 855

V. Przesłanki egzoneracyjne | str. 856

1. Odpowiedzialność na podstawie art. 435 § 2 | str. 859

Art. 436. [Samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji] | str. 859

I. Uwagi ogólne | str. 859

1. Kwalifikacja podmiotu wyrządzającego szkodę jako posiadacza mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Ruch mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody | str. 859

III. Szkoda na osobie i mieniu | str. 863

1. Związek przyczynowy pomiędzy szkodą a ruchem mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody | str. 864

V. Przesłanki egzoneracyjne (siła wyższa, wyłączna wina poszkodowanego, wyłączna wina osoby trzeciej) | str. 864

1. Odpowiedzialność posiadacza pojazdu na zasadzie winy (art. 436 § 2). Zderzenie