Skorowidz rzeczowy 55
Wykaz skrótów 67
Przedmowa 79
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 81
Dział I
Zasady finansów publicznych 83
Rozdział 1
Przepisy ogólne 85
Art. 1. [Zakres regulacji] 85
1. Zakres regulacji ustawowej. Miejsce ustawy o finansach publicznych w systemie źródeł prawa finansowego 86
2. Charakter i rola przepisu 87
Art. 2. [Definicje legalne] 88
1. Uwagi ogólne 89
2. Definicje dotyczące podmiotów 89
2.1. Podmioty ze struktury SFP 89
2.2. Organizacje pozarządowe 93
3. Pozostałe definicje 93
3.1. Układ zadaniowy 93
3.2. Odrębne ustawy, środki europejskie oraz scenariusz makroekonomiczny 97
Art. 3. [Normatywne pojęcie finansów publicznych] 98
1. Definicja finansów publicznych, jej rozumienie i znaczenie 99
2. Charakter (w tym „niekompletność”) definicji. Konieczność uwzględniania regulacji dotyczących podmiotów 100
Art. 3a. [Wyłączenie obowiązku uzyskania opinii prawnej Prokuratorii Generalnej] 101
1. Przedmiot wyłączenia 101
2. Cel wyłączenia 102
Art. 4. [Zakres podmiotowy stosowania ustawy] 103
1. Uwagi ogólne. Przedmiot regulacji i jej charakter 103
2. Jednostki SFP 103
3. Inne podmioty niż jednostki SFP 104
4. Związki metropolitalne oraz związki gmin i powiatów 106
Rozdział 2
Środki publiczne, nadwyżka i deficyt sektora finansów publicznych 107
Art. 5. [Środki publiczne. Daniny i inne dochody publiczne. Przychody publiczne. Bezzwrotne środki zagraniczne] 107
1. Definiowanie środków publicznych – ujęcie teoretycznoprawne 109
2. Definicja środków publicznych w ustawie o finansach publicznych na tle regulacji konstytucyjnych 111
3. Status „publiczności” środków publicznych (nabycie, utrata statusu) – zasady, wyjątki oraz ich wpływ na stosowanie reżimu ustawy o finansach publicznych 113
4. Rodzaje środków publicznych 115
5. Klasyfikacja środków publicznych ze względu na podmioty i formy publicznej gospodarki finansowej 118
5.1. Budżetowe środki publiczne (środki finansowe budżetu publicznego: centralnego lub samorządowego) 118
5.2. Dochody oraz przychody budżetu – kryterium rozróżnienia 121
5.3. Środki publiczne pozabudżetowych form SFP (pozabudżetowe środki publiczne) 122
Art. 6. [Przeznaczenie środków publicznych. Kategorie rozchodów publicznych] 123
1. Zakres regulacji 123
2. Pojęcie wydatków 124
3. Pojęcie rozchodów 124
Art. 7. [Nadwyżka i deficyt sektora finansów publicznych] 125
1. Charakter regulacji i jej znaczenie 125
2. Metodologia obliczania wyniku finansowego SFP. Dane w przedmiocie deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych 126
Rozdział 3
Jednostki sektora finansów publicznych 127
Art. 8. [Tworzenie jednostek sektora finansów publicznych] 127
1. Zakres regulacji 127
2. Formy jednostek SFP 127
3. Ustawowa forma jednostek SFP – dwa znaczenia (forma przewidziana ustawą o finansach publicznych oraz tworzenie na podstawie odrębnej ustawy) 128
Art. 9. [Podmioty tworzące sektor finansów publicznych] 129
1. Istota i cele SFP – uzasadnienie funkcjonowania 130
2. Sektor finansów publicznych a sektor publiczny oraz sektor instytucji rządowych i samorządowych (general government sector) 131
3. Jednostki sektora finansów publicznych – znaczenie pojęcia i status prawny 134
3.1. „Jednostka SFP” – wieloznaczność terminu 134
3.2. Skarb Państwa a sektor finansów publicznych 135
3.3. Wyłączenia z zakresu SFP i proces debudżetyzacji finansów publicznych 136
4. Gospodarka finansowa jednostek SFP i metody jej prowadzenia 138
4.1. Klasyczny podział metod prowadzenia gospodarki finansowej w SFP 138
4.1.1. Dualizm metod prowadzenia publicznej gospodarki finansowej 138
4.1.2. Niedoskonałości podziału metod budżetowania na brutto i netto 141
4.2. Propozycja nowej typologii metod prowadzenia publicznej gospodarki finansowej 142
5. Katalog jednostek SFP 143
Art. 10. [Stosowanie zasad gospodarki finansowej do niektórych jednostek sektora finansów publicznych] 161
Podstawy prawne prowadzenia gospodarki finansowej przez jednostki SFP 161
Art. 11. [Pojęcie, statut i plan finansowy jednostki budżetowej] 163
1. Istota jednostki budżetowej i jej znaczenie w realizacji zadań publicznych 163
1.1. Ogólne znaczenie jednostek budżetowych w funkcjonowaniu administracji publicznej 163
1.2. Jednostki budżetowe świadczące obsługę administracyjną organów władzy publicznej 164
1.3. Jednostki budżetowe realizujące zadania publiczne (świadczące usługi publiczne) powierzone 166
2. Status prawny 169
3. Gospodarka finansowa jednostek budżetowych i ich plany finansowe 171
Art. 11a. [Wydzielony rachunek dochodów w oświatowych jednostkach budżetowych] 176
1. Wyodrębniony rachunek dochodów jednostek oświatowych jako wyjątek w gospodarce finansowej jednostek budżetowych 177
2. Przesłanki utworzenia wyodrębnionego rachunku 177
3. Środki finansowe na wyodrębnionym rachunku a budżet państwa 178
4. Wyodrębniony rachunek jednostek oświatowych a dyscyplina finansów publicznych 179
Art. 12. [Utworzenie, łączenie i likwidacja jednostek budżetowych] 179
1. Forma prawna tworzenia jednostek budżetowych i ich
kategoryzacja 180
2. Nadawanie statutu jednostkom budżetowym i wyposażanie w mienie 181
3. Likwidacja i łączenie jednostek budżetowych oraz ich skutki 183
Art. 13. [Jednostka budżetowa realizująca zadania na rzecz administracji rządowej] 184
Szczególny charakter jednostek budżetowych tworzonych przez Prezesa Rady Ministrów 184
Art. 14. [Samorządowe zakłady budżetowe jako jednostki wykonujące zadania własne samorządu terytorialnego] 185
Zakres funkcjonowania samorządowych zakładów budżetowych 186
Art. 15. [Gospodarka finansowa samorządowych zakładów budżetowych] 187
1. Odpłatne wykonywanie zadań przez samorządowy zakład budżetowy 188
2. Plan finansowy samorządowego zakładu budżetowego 189
3. Dotacje dla samorządowych zakładów budżetowych 190
4. Nadwyżka środków obrotowych 192
Art. 16. [Tworzenie, łączenie i likwidacja samorządowych zakładów budżetowych] 193
1. Tworzenie samorządowego zakładu budżetowego 193
2. Przekształcanie, łączenie oraz likwidacja samorządowego zakładu budżetowego 194
Art. 17. [Delegacja do określenia sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych] 195
1. Sposób wykonania delegacji ustawowej 196
2. Wykonanie delegacji z art. 17 ust. 2 u.f.p. 196
Art. 18. [Definicja agencji wykonawczej] 197
1. Powołanie agencji wykonawczych 197
2. Istota agencji wykonawczych 198
3. Podstawy prawne agencji wykonawczych funkcjonujących w 2023 r. 200
Art. 19. [Podstawy prawne działania agencji wykonawczej] 201
1. Wprowadzenie 201
2. Statut agencji wykonawczych 201
3. Delegacja ustawowa 202
Art. 20. [Podstawy prawne prowadzenia gospodarki finansowej agencji wykonawczej] 203
1. Wprowadzenie 203
2. Gospodarka finansowa agencji wykonawczej na przykładzie Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego 203
Art. 21. [Roczny plan finansowy agencji wykonawczej] 205
1. Wprowadzenie 206
2. Plany finansowe agencji wykonawczych w ujęciu memoriałowym i kasowym 206
3. Opracowanie i zmiana planów finansowych agencji 207
4. Dotacje udzielane z budżetu państwa 209
5. Zaciąganie przez agencje wykonawcze zobowiązań wieloletnich 212
6. Delegacja ustawowa 212
Art. 22. [Rozliczenie nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczej] 212
Rozliczenie nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczej 213
Art. 23. [Instytucja gospodarki budżetowej; pojęcie, utworzenie i rejestracja] 215
1. Istota instytucji gospodarki budżetowej 216
2. Tworzenie instytucji gospodarki budżetowej 218
3. Zadania, jakie można powierzyć instytucjom gospodarki budżetowej. Problem samofinansowania się instytucji 218
4. Możliwość przekształcenia instytutu badawczego w instytucję gospodarki budżetowej. Inne ustawowe wskazania do tworzenia instytucji gospodarki budżetowej 227
5. Obecnie funkcjonujące instytucje gospodarki budżetowej. Zjawisko odchodzenia od tej formy prowadzenia gospodarki finansowej 227
Art. 24. [Gospodarka finansowa instytucji gospodarki budżetowej] 229
1. Plan finansowy jako podstawa działalności finansowej instytucji gospodarki budżetowej 230
2. Zmiany w planie finansowym instytucji podczas roku budżetowego 230
3. Lokaty wolnych środków 230
4. Praktyka dotowania instytucji gospodarki budżetowej 231
Art. 25. [Mienie, należności i zobowiązania likwidowanej instytucji gospodarki budżetowej] 232
Mienie, należności i zobowiązania likwidowanej instytucji gospodarki budżetowej 233
Art. 26. [Statut i regulamin organizacyjny instytucji gospodarki budżetowej] 233
1. Statut instytucji gospodarki budżetowej 234
2. Regulamin organizacyjny 234
Art. 27. [Dyrektor instytucji gospodarki budżetowej] 234
1. Obowiązki dyrektora instytucji gospodarki budżetowej 235
2. Tryb przygotowywania rocznego planu finansowego instytucji gospodarki budżetowej 235
Art. 28. [Gospodarka finansowa instytucji gospodarki budżetowej] 236
1. Pojęcie mienia instytucji gospodarki budżetowej 236
2. Podstawowe zasady gospodarowania mieniem instytucji gospodarki budżetowej 237
3. Zasada zarządzania mieniem w sposób zgodny z zasadami prawidłowej gospodarki 238
4. Zasada zachowania należytej staranności 238
5. Zasada samodzielności gospodarowania mieniem 239
6. Zasada efektywności wykorzystania mienia 239
7. Fundusz instytucji gospodarki budżetowej 239
8. Fundusz zapasowy instytucji gospodarki budżetowej 240
Art. 29. [Gospodarka finansowa państwowego funduszu celowego] 240
1. Przyczyny tworzenia funduszy celowych 241
2. Definicja i istota państwowego funduszu celowego 241
3. Brak osobowości prawnej państwowych funduszy celowych 243
4. Wymóg co do źródeł przychodów 246
5. Wyraźne określenie w ustawie formy prawnej funduszu celowego 247
6. Roczny plan finansowy jako podstawa gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego 247
Art. 30. [Utworzenie i gospodarka finansowa państwowych i samorządowych osób prawnych] 249
1. Definicje państwowej oraz samorządowej osoby prawnej 249
2. Zakres podmiotowy państwowych i samorządowych osób prawnych 250
3. Gospodarka finansowa państwowych i samorządowych osób prawnych 251
Art. 31. [Plan finansowy państwowych i samorządowych osób prawnych] 252
Szczegółowość planu finansowego państwowych i samorządowych osób prawnych 253
Art. 32. [Obowiązek sporządzania planów finansowych w układzie zadaniowym] 254
Plany finansowe w układzie zadaniowym 254
Rozdział 4
Jawnoś? i?przejrzysto?? finans?w publicznych ć i przejrzystość finansów publicznych 255
Art. 33. [Zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi] 255
1. Istota zasady jawności finansów publicznych 255
2. Wyłączenia odnoszące się do zasady jawności finansów
publicznych 256
Art. 34. [Formy jawności gospodarowania środkami publicznymi] 258
1. Uwagi ogólne do zasady gospodarowania środkami publicznymi (zasada jawności finansów publicznych) 259
2. Zagadnienia szczegółowe odnoszące się do zasady gospodarowania środkami publicznymi (zasada jawności finansów publicznych) 259
3. Realizacja zasady jawności gospodarowania środkami publicznymi (zasada jawności finansów publicznych) w odniesieniu do budżetu j.s.t. 260
Art. 34a. [Rejestr umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych] 261
1. Uwagi ogólne o obowiązku prowadzenia przez Ministra Finansów rejestru umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych oraz daty jego wejścia w życie 262
2. Zasady odnoszące się do obowiązku prowadzenia przez Ministra Finansów rejestru umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych 263
Art. 34b. [Kara za naruszenie obowiązku prowadzenia, aktualizacji, udostępnienia lub wprowadzania danych do rejestru umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych] 264
Odpowiedzialność karna odnosząca się do rejestru umów zawartych przez jednostki sektora finansów publicznych oraz data wejścia w życie przepisu 264
Art. 34c. [Wyłączenie stosowania przepisów o rejestrze umów do umów zawartych przez placówki zagraniczne] 265
Wyłączenie przepisów o rejestrze umów zawartych przez placówki zagraniczne 265
Art. 35. [Wyłączenie jawności ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa] 265
1. Uwagi ogólne do wyłączenia jawności ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa 265
2. Orzecznictwo sądowe odnoszące się do wyłączenia jawności ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa 266
Art. 35a. [Obowiązek informowania o finansowaniu lub dofinansowaniu realizowanego zadania z budżetu państwa lub państwowego funduszu celowego] 267
1. Uwagi ogólne do obowiązków nałożonych na podmioty realizujące zadania finansowane lub dofinansowane z budżetu państwa lub z państwowych funduszy celowych 268
2. Rodzaje zadań odnoszących się do obowiązków nałożonych na podmioty realizujące zadania finansowane lub dofinansowane z budżetu państwa lub z państwowych funduszy celowych 268
Art. 35b. [Działania informacyjne w przypadku zadań dofinansowanych z budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych oraz współfinansowanych ze środków unijnych] 268
Przedmiot regulacji 268
Art. 35c. [Kontrola wykonywania obowiązku informowania o finansowaniu lub dofinansowaniu realizowanego zadania z budżetu państwa lub państwowego funduszu celowego] 269
Przedmiot regulacji 269
Art. 35d. [Delegacja ustawowa] 269
1. Uwagi ogólne do delegacji ustawowej dla Rady Ministrów 270
2. Wybrane pojęcia szczegółowe do delegacji ustawowej dla Rady Ministrów 270
Art. 36. [Obowiązki informacyjne związane z realizacją zasady jawności publicznej gospodarki finansowej] 271
1. Uwagi ogólne do obowiązków informacyjnych wybranych podmiotów 271
2. Ustawowa delegacja dla Ministra Finansów 272
Art. 37. [Upublicznianie niektórych danych dotyczących samorządowej gospodarki finansowej] 273
1. Uwagi ogólne do upubliczniania niektórych danych dotyczących samorządowej gospodarki finansowej 273
2. Zagadnienia szczegółowe odnoszące się do upubliczniania niektórych danych dotyczących samorządowej gospodarki finansowej 274
3. Orzecznictwo sądów administracyjnych odnoszące się do upubliczniania niektórych danych dotyczących samorządowej gospodarki finansowej 275
Art. 38. [Ogłaszanie danych o zadłużeniu] 276
Art. 38a. [Ogłaszanie danych o zadłużeniu] 277
Istota regulacji 277
Art. 38b. [Ogłaszanie danych o wyniku nominalnym oraz łącznej dynamice wartości produktu krajowego brutto] 278
Istota regulacji 278
Art. 38c. (uchylony). 279
Art. 39. [Klasyfikowanie dochodów publicznych, wydatków publicznych i przychodów] 279
1. Istota i znaczenie klasyfikacji budżetowej 279
2. Struktura klasyfikacji budżetowej 281
2.1. Klasyfikacja budżetowa a PKD 281
2.2. Działy klasyfikacji budżetowej 281
2.3. Rozdziały klasyfikacji budżetowej 282
2.4. Paragrafy klasyfikacji budżetowej 283
2.5. Klasyfikacja paragrafów przychodów oraz rozchodów 288
3. Szczegółowa klasyfikacja wydatków do zadań z zakresu bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego 288
Art. 40. [Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych] 289
1. Ogólne zasady rachunkowości jednostek SFP 290
2. Szczególne zasady rachunkowości dla jednostek SFP 292
3. Zasady rachunkowości oraz plany kont dla budżetów j.s.t., jednostek budżetowych oraz samorządowych zakładów budżetowych 294
4. Zasady rachunkowości oraz plany kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego 299
5. Zasady rachunkowości i planów kont dla organów podatkowych podległych ministrowi właściwemu do spraw
finansów publicznych 300
6. Sporządzanie sprawozdań finansowych 302
Art. 41. [Sprawozdania jednostek sektora finansów publicznych] 303
1. Istota sprawozdawczości budżetowej 304
2. Rodzaje sprawozdań budżetowych 305
3. Jednostki zobowiązane do sporządzania i przekazywania sprawozdań budżetowych 305
4. Sposoby sporządzania i przekazywania sprawozdań budżetowych 306
5. Sprawozdawczość budżetowa w układzie zadaniowym 308
6. Sprawozdawczość w zakresie operacji finansowych 309
7. Sprawozdawczość budżetowa a naruszenie dyscypliny finansów publicznych 312
Rozdział 5
Zasady gospodarowania środkami publicznymi 314
Art. 42. [Zasada legalności i niefunduszowania] 314
1. Zasady gospodarowania środkami publicznymi jako część zasad finansów publicznych 315
2. Ustawowa podstawa gromadzenia środków publicznych 317
3. Zasada niefunduszowania (jedności materialnej) budżetu 318
4. Wyjątki od zasady niefunduszowania 319
5. Obowiązek ustalania i dochodzenia należności pieniężnych 325
Art. 43. [Zasada powszechności dostępu do realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych] 327
1. Istota zasady powszechnego dostępu do realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych 327
2. Ograniczenia zasady wyłącznie w drodze ustawy 328
Art. 44. [Zasady dokonywania wydatków ze środków publicznych] 329
1. Zasady dokonywania wydatków publicznych 329
2. Dokonywanie wydatków przez jednostki SFP na podstawie budżetu i planu finansowego 330
3. Dokonywanie wydatków publicznych zgodnie z przepisami dotyczącymi dokonywania poszczególnych rodzajów wydatków (zasada legalizmu) 331
4. Standardy dokonywania wydatków publicznych 333
Art. 45. [Zakaz tworzenia fundacji ze środków publicznych] 334
Zakaz tworzenia fundacji ze środków publicznych 334
Art. 46. [Zasada zaciągania zobowiązań ze środków publicznych] 334
1. Zakres podmiotowy komentowanego przepisu 335
2. Pojęcie zobowiązania i jego zaciągnięcie 336
3. Zobowiązania o charakterze dłużnym (zobowiązania zwrotne) 337
4. Zaciąganie zobowiązań a naruszenie dyscypliny finansów publicznych 339
Art. 47. [Oferta wykonania zadania zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji] 340
1. Istota i cel regulacji 341
2. Obowiązek przedstawienia oferty wykonania zadania publicznego 341
Art. 48. [Lokowanie wolnych środków] 342
1. Przedmiot regulacji 343
2. Formy lokowania „wolnych środków” przez jednostki SFP 344
3. Lokowanie wolnych środków a finansowanie potrzeb pożyczkowych i zarządzanie długiem SP 347
Art. 49. [Zakaz obejmowania lub nabywania udziałów lub akcji
oraz obligacji] 347
1. Zakaz obejmowania lub nabywania udziałów lub akcji
oraz obligacji 348
2. Przejmowanie akcji, udziałów oraz obligacji przez ministra właściwego do spraw aktywów państwowych 348
Art. 50. [Wymóg określenia w projektach: skutków finansowych, źródeł sfinansowania oraz limitów wydatków] 349
1. Istota i ogólny cel regulacji 351
2. Zakres podmiotowy oraz geneza komentowanej regulacji 352
3. Skutki finansowe ustaw wpływających na finanse jednostek samorządu terytorialnego 354
Art. 50a. [Publikacja wytycznych zapewniających stosowanie jednolitych wskaźników makroekonomicznych] 355
Wytyczne Ministra Finansów zapewniające stosowanie jednolitych wskaźników makroekonomicznych 355
Art. 51. [Roszczenia i zobowiązania wynikające z budżetu państwa] 356
1. Zasada nieroszczeniowego charakteru prawnego budżetu państwa, budżetów j.s.t. oraz planów finansowych jednostek SFP 356
2. Nieroszczeniowy charakter wydatków na subwencje i dotacje 358
Art. 52. [Prognostyczny charakter dochodów i przychodów. Nieprzekraczalny limit wydatków i rozchodów] 360
1. Prognostyczny charakter dochodów i dyrektywny charakter wydatków 360
2. Charakter przychodów i kosztów jednostek gospodarki przybudżetowej (gospodarki budżetowej „netto”) 363
Art. 53. [Odpowiedzialność kierownika za całość gospodarki finansowej jednostki. Powierzenie obowiązków w zakresie gospodarki finansowej pracownikom jednostki] 363
1. Odpowiedzialność kierownika jednostki SFP za całość jej gospodarki finansowej 364
2. Skuteczne powierzenie pracownikowi jednostki obowiązków w zakresie gospodarki finansowej 365
3. Powierzenie obowiązków pracownikowi a odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 366
4. Odpowiedzialność kierownika jednostki obsługującej 368
Art. 54. [Główny księgowy jednostki sektora finansów publicznych] 368
1. Status i wymagania stawiane głównemu księgowemu
jednostki SFP 370
2. Obowiązki i uprawnienia głównego księgowego jednostki SFP 371
3. Odpowiedzialność głównego księgowego za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 373
4. Odpowiedzialność kierownika i głównego księgowego jednostki obsługującej 376
Art. 54a. [Ugoda w sprawie spornej należności cywilnoprawnej] 376
1. Znaczenie i cel wprowadzenia regulacji 377
2. Przedmiot ugody, stosowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego 378
3. Warunki zawarcia ugody i ich kontekstowe/systemowe odczytywanie 379
3.1. Uwagi wprowadzające 379
3.2. Przedmiotowy zakres zastosowania 380
3.3. Podmiotowy zakres zastosowania 381
3.4. Moment dokonania oceny skutków potencjalnej (projektowanej) ugody. Przypadki, w których wymagana jest opinia Prokuratorii Generalnej 381
4. Ocena skutków zawarcia ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej 382
4.1. Uwagi wprowadzające 382
4.2. Schemat oceny/analizy skutków zawarcia ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej – wersja podstawowa (wyjściowa) 383
4.3. Schemat z uwzględnieniem elementów zarządzania organizacją (podmiotem) 385
5. Zawarcie ugody a odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zakres ewentualnego zastosowania art. 54a przez podmioty niezaliczane do SFP 385
Art. 55. [Umarzanie, odraczanie i rozkładanie na raty należności cywilnoprawnych] 387
1. Pojęcia ogólne oraz określenie organów administracji rządowej, państwowych jednostek budżetowych i państwowych funduszy celowych 388
2. Pojęcia „należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny” oraz „niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym” 388
Art. 56. [Przesłanki umorzenia w całości należności cywilnoprawnych] 389
1. Pojęcia ogólne 389
2. Umorzenia w ramach tzw. uznania cywilnoprawnego 389
3. Przesłanki udzielania ulgi w spłacie należności 390
3.1. Przesłanka związana ze śmiercią osoby fizycznej i pozostałe warunki 390
3.2. Przesłanka wykreślenia osoby prawnej z właściwego rejestru tych podmiotów i inne warunki 391
3.3. Przesłanka związana z uzasadnionym przypuszczeniem o bezskuteczności egzekucji 392
3.4. Przesłanka likwidacji jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej 393
3.5. Przesłanka interesu publicznego 393
4. Ulgi w spłacie należności w orzecznictwie sądów
administracyjnych 395
5. Przesłanka dodatkowa zastosowania ulgi w spłacie należności cywilnoprawnych przy wielości podmiotów zobowiązanych 396
Art. 57. [Ulgi uzasadnione ważnym interesem dłużnika, interesem publicznym, względami społecznymi lub gospodarczymi] 397
1. Uwagi ogólne 397
2. Przesłanki stosowania ulg w spłacie należności cywilnoprawnych wyłącznie na wniosek 397
3. Stosowanie ulg w spłacie należności cywilnoprawnych w orzecznictwie sądów administracyjnych 398
Art. 57a. [Umorzenie należności zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa w postępowaniu związanym z naruszeniem Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności] 399
Zasady umarzania należności zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa w postępowaniu związanym z naruszeniem Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności 400
Art. 58. [Właściwość organów uprawnionych do umarzania, odraczania lub rozkładania na raty spłat należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym] 401
1. Pojęcia ogólne 402
2. Stosowanie ulg w spłacie należności cywilnoprawnych oraz jego formy 403
Art. 59. [Delegacja do określenia zasad, sposoby i trybu udzielania ulg w spłacie należności cywilnoprawnych] 404
1. Pojęcia ogólne 405
2. Możliwości j.s.t. do podjęcia uchwały w sprawie stosowania ulg z urzędu 406
3. Warunki do udzielania ulg w spłacie należności cywilnoprawnych 406
4. Formy stosowania ulg w spłacie należności cywilnoprawnych 407
Art. 59a. [Niedochodzenie małych kwotowo należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających jednostce samorządu terytorialnego] 407
1. Pojęcia ogólne 407
2. Wyłączenia w zakresie niedochodzenia małych kwotowo należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających j.s.t. 408
Art. 60. [Środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym] 408
1. Pojęcia ogólne 409
2. Przedmiot regulacji i jego uzasadnienie 409
3. Środki publiczne jako niepodatkowe należności podatkowe w orzecznictwie sądów administracyjnych 410
Art. 61. [Właściwość organów w sprawach niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym] 411
1. Przedmiot regulacji prawnej 413
2. Odpowiednie stosowanie Kodeksu postępowania administracyjnego do spraw nieuregulowanych w komentowanym przepisie 414
Art. 62. [Potrącenie zobowiązań z tytułu niepodatkowych należności budżetowych] 415
1. Pojęcia ogólne oraz przedmiot regulacji prawnej 416
2. Warunki umożliwiające potrącenia 416
3. Podstawa zastosowania instytucji potrącenia 417
4. Tryb postępowania przy potrąceniu 418
Art. 63. [Potrącenie zobowiązań z tytułu niepodatkowych należności budżetowych w stosunku do gminy, powiatu i województwa] 418
1. Pojęcia ogólne i przedmiot regulacji prawnej 419
2. Zawężony krąg tytułów do potrącenia 419
3. Zasady obowiązujące przy potrąceniu 419
Art. 64. [Umarzanie, odraczanie i rozkładanie na raty niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym] 419
1. Pojęcia ogólne i przedmiot regulacji prawnej 420
2. Stosowanie ulg w spłacie niepodatkowych należności
budżetowych 421
3. Stosowanie ulg w spłacie niepodatkowych należności budżetowych – zobowiązanym „prowadzącym działalność gospodarczą” 422
3.1. Stosowanie ulg w spłacie należności niestanowiących pomocy publicznej 423
3.2. Stosowanie ulg w spłacie należności stanowiących pomoc de minimis 424
3.3. Udzielanie ulg w spłacie należności stanowiących pomoc publiczną udzielaną na określone cele 425
3.4. Udzielanie ulg w spłacie należności w orzecznictwie sądów administracyjnych 426
Art. 65. [Odpowiedzialność solidarna za zobowiązania z tytułu niepodatkowych należności budżetowych] 427
1. Pojęcia ogólne 427
2. Odpowiedzialność solidarna określona w Kodeksie cywilnym 428
Art. 66. [Egzekucja niepodatkowych należności budżetowych] 429
1. Pojęcia ogólne 429
2. Najważniejsze zasady prowadzenia egzekucji administracyjnej 429
Art. 66a. [Przedawnienie zobowiązania do zwrotu środków] 430
1. Pojęcia ogólne i przedmiot regulacji prawnej 431
2. Zasady (terminy) przedawnień do zwrotu środków finansowych z UE oraz orzecznictwo sądów administracyjnych 432
Art. 66b. [Odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania do zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich – termin wydania decyzji, przedawnienie] 433
1. Pojęcia ogólne i przedmiot regulacji prawnej 433
2. Zakres podmiotowy oraz termin przedawnienia 433
Art. 67. [Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i Ordynacji podatkowej w sprawach niepodatkowych należności budżetowych] 434
1. Pojęcia ogólne oraz zakres regulacji prawnych 434
2. Zakres przedmiotowy komentowanego unormowania 435
2.1. Niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym 435
2.2. Administracyjne kary pieniężne 436
Rozdział 6
Kontrola zarządcza oraz koordynacja kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych 437
Art. 68. [Pojęcie i cele kontroli zarządczej] 437
1. Definicja kontroli zarządczej jako równoważna pojęciu zarządzania jednostką SFP 437
2. Cele oraz elementy kontroli zarządczej 439
2.1. Cele podstawowe i szczegółowe 439
2.2. Obligatoryjne elementy kontroli zarządczej 440
Art. 69. [Organy zapewniające funkcjonowanie kontroli zarządczej] 440
1. Obowiązki zarządzających. Poziomy zarządzania (kontroli zarządczej) 441
2. Adekwatność, skuteczność i efektywność kontroli zarządczej oraz zapewnienie jej funkcjonowania (ujęcie przedmiotowe obowiązków podmiotów zarządzających) 443
3. Standardy systemu zarządzania w SFP (kontroli zarządczej) 445
3.1. Uwagi wprowadzające 445
3.2. Elementy kontroli zarządczej 445
4. Szczegółowe wytyczne w zakresie kontroli zarządczej 450
4.1. Wytyczne w zakresie samooceny kontroli zarządczej 450
4.2. Wytyczne w zakresie planowania i zarządzania ryzykiem 453
5. Organizacja kontroli zarządczej a odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 454
Art. 70. [Plan działalności w ramach kontroli zarządczej i sprawozdanie z jego wykonania. Oświadczenie o stanie kontroli zarządczej] 456
1. Zakres regulacji 457
2. Unormowania szczegółowe w przedmiocie planów działalności oraz sprawozdań 457
Art. 71. [Koordynacja kontroli zarządczej] 458
1. Kompetencje Ministra Finansów – konkretyzacja ogólnie określonego obowiązku 459
2. Charakter regulacji. Realizacja zadań przez MF 459
Dział II
Państwowy dług publiczny 461
Rozdział 1
Przepisy ogólne 463
Art. 72. [Tytuły zobowiązań sektora finansów publicznych tworzących państwowy dług publiczny (tzw. tytuły dłużne)] 463
1. Ustalenia terminologiczne w zakresie deficytu i długu publicznego 463
2. Pojęcie długu publicznego 469
3. Podmiotowa struktura długu publicznego 471
4. Zakres przedmiotowy długu publicznego 472
Art. 73. [Obliczanie państwowego długu publicznego, długu Skarbu Państwa, wartości zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji] 475
1. Uwagi wprowadzające 475
2. Metodologia obliczania państwowego długu publicznego 475
2.1. Wartość nominalna państwowego długu publicznego 475
2.2. Wartość nominalna gwarancji i poręczeń 477
2.3. Wartość nominalna zobowiązań wyrażonych w walutach obcych 478
3. Metodologia obliczania długu publicznego w Unii Euro­pejskiej i w Polsce 478
Art. 74. [Kontrola Ministra Finansów w zakresie państwowego długu publicznego] 481
1. Limit ustawowy a konstytucyjna reguła zadłużenia 482
2. Formy kontroli sprawowanej przez Ministra Finansów 483
Art. 75. [Czteroletnia strategia zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz oddziaływania na państwowy dług publiczny] 484
1. Charakter strategii zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz oddziaływania na państwowy dług publiczny 484
2. Treść strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych 486
3. Strategia a ustawa budżetowa 488
Rozdział 2
Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa 489
Art. 76. [Pojęcie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa] 489
Istota regulacji – znaczenie potrzeb pożyczkowych 489
Art. 77. [Uprawnienia Ministra Finansów związane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa] 491
1. Istota zaciągania długu SP 491
2. Rola Ministra Finansów 492
3. Zarządzanie długiem Skarbu Państwa 493
3.1. Istota zarządzania długiem 493
3.2. Operacje dotyczące zarządzania długiem SP 493
3.3. Instrumenty pochodne w procesie zarządzania długiem SP 494
Art. 77a. [Finansowanie potrzeb pożyczkowych przez bezpośrednie przekazanie przez kredytodawcę (pożyczkodawcę) środków do dostawcy sprzętu lub uzbrojenia bez udziału rachunków budżetu państwa] 496
1. Przedmiot regulacji 496
2. Charakter środków z operacji typu eksportowego a konstrukcja budżetu państwa 497
3. Ewidencja przychodu i wydatku a kasowa metoda wykonywania budżetu państwa 498
Art. 78. [Sposoby wykonywania zadań wynikających z zarządzania długiem Skarbu Państwa] 499
1. Przedmiot regulacji 499
2. Zarządzanie dlugiem publicznym a czynności prawne i faktyczne 499
3. Zarządzanie wolnymi środkami budżetu państwa 500
4. Zarządzanie aktywami i pasywami finansowymi 501
Art. 78a. [Upoważnienie Ministra Finansów do przyjmowania wolnych środków w depozyt] 501
1. Uwagi ogólne 502
2. Przyjmowanie w depozyt wolnych środków 502
Art. 78b. [Warunki depozytu u Ministra Finansów] 502
Warunki depozytu składanego u Ministra Finansów 503
Art. 78c. [Czas depozytu i jego zwrot] 504
Obligatoryjne lokowanie wolnych środków w formie depozytu u Ministra Finansów 504
Art. 78d. [Przejęcie w zarządzanie wolnych środków państwowych funduszy celowych] 505
Zarządzanie wolnymi środkami państwowych funduszy celowych przez Ministra Finansów 505
Art. 78e. [Oprocentowanie środków przyjętych w depozyt lub zarządzanie] 506
Ustalanie oprocentowania wolnych środków przekazanych w depozyt lub zarządzanie 506
Art. 78f. [Zlecenie Bankowi Gospodarstwa Krajowego dokonywania wszelkich czynności prawnych i faktycznych związanych z przyjmowaniem wolnych środków w depozyt lub zarządzanie oraz ich zwrotem] 507
Bank Gospodarstwa Krajowego jako podmiot wykonujący czynności związane z przyjmowaniem wolnych środków w depozyt lub zarządzanie 507
Art. 78g. [Delegacja do określenia szczegółowych warunków przekazywania i przyjmowania wolnych środków w depozyt lub zarządzanie] 508
Szczegółowe zasady przyjmowania wolnych środków w depozyt lub zarządzanie 508
Art. 78h. [Dokonywanie operacji finansowych skarbowymi papierami wartościowymi] 509
Obrót określonymi rodzajami skarbowych papierów
wartościowych 509
Art. 79. [Umarzanie skarbowych papierów wartościowych] 510
1. Uwagi ogólne 510
2. Umarzanie skarbowych papierów wartościowych w kontekście operacji zarządzania długiem 510
Art. 80. [Zaciąganie pożyczek i kredytów przez Skarb Państwa] 510
1. Istota i zakres regulacji 511
2. Upoważnienie Ministra Finansów 511
Art. 81. [Zaciąganie oraz udzielanie pożyczek i kredytów w celu wsparcia bilansu płatniczego] 511
1. Przedmiot regulacji – pożyczki na wsparcie bilansu płatniczego 511
2. Charakter pożyczek i kredytów w związku ze wsparciem bilansu płatniczego 512
Art. 82. [Limity pożyczek i kredytów] 513
Charakter limitów zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek 513
Art. 83. [Dokonywanie lokat bankowych i innych operacji finansowych przez Ministra Finansów] 514
Zakładanie lokat i przeprowadzanie innych operacji finansowych przez Ministra Finansów 514
Art. 83a. [Rachunki depozytowe Ministra Finansów. Zarządzanie środkami na rachunkach depozytowych i oprocentowanie tych środków] 515
1. Istota i przedmiot regulacji 516
2. Szczegółowe zasady zarządzania środkami zgromadzonymi na rachunkach depozytowych Ministra Finansów 518
Art. 84. [Wyłączenie stosowania przepisów o zamówieniach publicznych oraz przepisów o grach hazardowych do operacji związanych bezpośrednio z zarządzaniem państwowym długiem publicznym] 518
1. Uzasadnienie wyłączenia stosowania określonych regulacji w kontekście zarządzania długiem publicznym 518
2. Grupy przepisów wyłączających 519
Art. 85. [Obowiązki informacyjne Narodowego Banku Polskiego] 520
Uzasadnienie regulacji 520
Rozdział 3
Procedury ostrożnościowe i sanacyjne 521
Art. 86. [Procedury ostrożnościowe i sanacyjne] 521
1. Uwagi wprowadzające 523
2. Procedury ostrożnościowe i sanacyjne 524
3. Terminy wszczynania procedur 526
Art. 86a. [Wyłączenie procedur ostrożnościowych i sanacyjnych
w roku 2013] 527
Uzasadnienie wprowadzonych zmian 527
Art. 87. [Elementy programu sanacyjnego] 529
1. Charakter programu sanacyjnego 529
2. Treść programu sanacyjnego 530
3. Znaczenie prawne programu sanacyjnego 530
Art. 88. [Wyłączenia procedur ostrożnościowych i sanacyjnych] 531
Zakres wyłączeń stosowania procedur sanacyjnych a stany nadzwyczajne 531
Rozdział 4
Ogólne zasady zaciągania zobowiązań przez inne niż Skarb Państwa jednostki sektora finansów publicznych 533
Art. 89. [Cele zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych przez j.s.t.] 533
1. Charakter długu jednostki samorządu terytorialnego 533
2. Cele zaciągania zobowiązań finansowych przez jednostki samorządu terytorialnego 535
2.1. Finansowanie przejściowego deficytu budżetowego 535
2.2. Finansowanie planowanego deficytu budżetowego 536
2.3. Spłata wcześniej zaciągniętych zobowiązań 536
2.4. Wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE 537
2.5. Wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych 537
3. Konstruowanie limitów zobowiązań 538
Art. 90. [Pożyczki w państwowych funduszach celowych oraz w państwowych i samorządowych osobach prawnych] 538
Cel i podstawa zaciągania pożyczek 538
Art. 91. [Limit zobowiązań określony w uchwale budżetowej. Opinia RIO o możliwości spłaty kredytu lub pożyczki lub wykupu papierów wartościowych] 539
1. Charakter limitów zobowiązań zaciąganych przez j.s.t. 540
2. Obowiązek uzyskania opinii RIO 540
3. Wyjątki od opiniowania spłaty zobowiązań przez j.s.t. 542
Art. 91a. [Przyjmowanie wolnych środków w depozyt] 543
Depozyt wolnych środków w j.s.t. 543
Art. 92. [Koszty obsługi zobowiązań finansowych jako kolejne ograniczenia zaciągania zobowiązań] 544
Przedmiot regulacji 544
Art. 93. [Zakaz zaciągania zobowiązań, których wartość nominalna należna do zapłaty w dniu wymagalności, wyrażona w złotych, nie została ustalona w dniu zawierania transakcji] 545
1. Przedmiot regulacji 545
2. Wyjątki od zasady zakazu zaciągania zobowiązań wynikającego z art. 93 ust. 1 u.f.p. 546
Art. 94. [Poręczenia i gwarancje udzielane przez j.s.t.] 547
Warunki udzielenia poręczeń i gwarancji 547
Rozdział 5
Zasady i tryb emisji skarbowych papierów wartościowych 549
Art. 95. [Skarbowe papiery wartościowe: definicja, limity, emitenci, zakres odpowiedzialności] 549
1. Istota skarbowych papierów wartościowych 549
2. Cele emisji skarbowych papierów wartościowych 551
3. Rola Ministra Finansów w emisji skarbowych papierów wartościowych 551
Art. 96. [Papiery wartościowe według pierwotnego terminu wykupu] 552
Klasyfikacja skarbowych papierów wartościowych ze względu na termin zapadalności 552
Art. 97. [Delegacja do określenia warunków emitowania skarbowych papierów wartościowych] 552
Upoważnienia ustawowe do wydania rozporządzeń w sprawie skarbowych papierów wartościowych 553
Art. 98. [List emisyjny. Delegacja do określenia szczegółowych warunków emisji skarbowych papierów wartościowych] 554
Charakter i znaczenie listu emisyjnego 555
Art. 99. [Definicja bonu skarbowego] 556
Charakterystyka bonów skarbowych 556
Art. 100. [Definicja obligacji skarbowej] 557
1. Ogólne cechy obligacji skarbowej 557
2. Rodzaje obligacji skarbowych 558
2.1. Różnorodność kryteriów podziału obligacji 558
2.2. Obligacje detaliczne 558
2.3. Obligacje oferowane na rynek hurtowy 559
2.4. Obligacje oferowane na rynki zagraniczne 560
2.5. Obligacje uprawniające do określonych świadczeń niepieniężnych 560
Art. 101. [Definicja skarbowego papieru oszczędnościowego] 560
Charakterystyka skarbowego papieru oszczędnościowego 561
Art. 102. [Skarbowe papiery wartościowe; odpłatność, emisja, rejestracja] 561
Przedmiot regulacji 562
Dział III
Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ustawa budżetowa 563
Rozdział 1
Wieloletni Plan Finansowy Państwa 565
Art. 103. [Okresowość Wieloletniego Planu Finansowego Państwa] 565
1. Uwagi wprowadzające 565
2. Zakres czasowy Wieloletniego Planu Finansowego Państwa 566
Art. 103a. (uchylony). 567
Art. 104. [Elementy Wieloletniego Planu Finansowego Państwa] 567
1. Program Konwergencji 567
2. Cele wraz z miernikami stopnia ich realizacji, w układzie obejmującym główne funkcje państwa 569
Art. 105. [Wpływ Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na ustawy budżetowe] 569
Wpływ Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na ustawy budżetowe 570
Art. 106. [Tryb uchwalenia Wieloletniego Planu Finansowego Państwa i jego ogłoszenie] 571
1. Tryb przygotowywania i uchwalania WPFP 571
2. Forma prawna WPFP 572
Art. 107. (uchylony). 572
Art. 108. [Sprawozdanie ministrów z realizacji Wieloletniego Planu Finansowego Państwa] 573
Sprawozdanie ministrów z realizacji Wieloletniego Planu Finansowego Państwa 573
Rozdział 2
Ustawa budżetowa 574
Art. 109. [Ustawa budżetowa] 574
1. Treść ustawy budżetowej 574
2. Pojęcie roku budżetowego 575
3. Zakaz zawierania w ustawie budżetowej przepisów zmieniających inne ustawy 576
Art. 110. [Elementy budżetu państwa] 576
1. Definicja budżetu państwa 577
2. Elementy składowe budżetu 578
Art. 111. [Katalog dochodów budżetu państwa] 579
1. Podatkowe i niepodatkowe dochody budżetu państwa 580
2. Dochody budżetowe z podatków i opłat 581
Art. 112. [Przeznaczenie wydatków publicznych] 583
Przeznaczenie wydatków budżetu państwa 584
Art. 112a. (uchylony). 584
Art. 112a1. [Mechanizm dostosowania fiskalnego] 584
Art. 112aa. [Stabilizująca reguła wydatkowa] 586
1. Ratio legis regulacji 591
2. Zakres podmiotowy stabilizującej reguły wydatkowej 593
3. Treść stabilizującej reguły wydatkowej 594
Art. 112b–112c. (uchylone). 597
Art. 112d. [Wyłączenia zastosowania stabilizującej reguły wydatkowej] 597
1. Ratio legis regulacji 599
2. Przesłanki zastosowania tzw. klauzuli wyjścia 600
3. Istota tzw. klauzuli wyjścia 601
Art. 112e. [Wyłączenie wydatkowej reguły dyscyplinującej w roku 2013] 601
Wyłączenie stosowania wydatkowej reguły dyscyplinującej
w 2013 r. 601
Art. 113. [Pojęcia deficytu i nadwyżki deficytu budżetu państwa. Źródła finansowania deficytu budżetowego] 602
1. Istota deficytu i nadwyżki budżetu państwa 602
2. Źródła pokrycia deficytu budżetu państwa 603
Art. 114. [Klasyfikacja budżetu państwa. Części budżetowe] 604
1. Istota części budżetowych 605
2. Dysponenci części budżetowych 606
Art. 115. [Pożyczki i kredyty udzielane z budżetu państwa] 607
1. Definicja pożyczki i kredytu 607
2. Kredyty zagraniczne 607
3. Kredyty i pożyczki w ustawie budżetowej na 2023 r. 608
Art. 116. [Szczegółowość podziału dochodów oraz wydatków
budżetu państwa] 608
1. Zakres regulacji 609
2. Klasyfikacja dochodów budżetowych 609
Art. 117. [Budżet środków europejskich] 614
1. Ratio legis budżetu środków europejskich 614
2. Charakter i zakres BŚE 615
2.1. BŚE jako publiczny plan finansowy 615
2.2. Dwustronność BŚE – jego dochody i wydatki 617
2.3. BŚE a refundacja 620
3. Charakter prawny BŚE i jego relacje z budżetem państwa 620
Art. 118. [Deficyt i nadwyżka budżetu środków europejskich] 623
1. Saldo budżetu środków europejskich 623
2. Odrębny charakter salda BŚE 624
Art. 119. [Szczegółowość podziału dochodów i wydatków budżetu środków europejskich] 625
1. Zasada szczegółowości w BŚE 625
2. Klasyfikowanie dochodów w BŚE 625
3. Klasyfikowanie wydatków w BŚE 626
Art. 120. [Rezerwa celowa w budżecie środków europejskich] 627
Szczególna rezerwa celowa w BŚE 627
Art. 121. [Programy finansowane z udziałem środków europejskich w ustawie budżetowej] 627
Sposób ujmowania programów finansowanych z udziałem środków europejskich w ustawie budżetowej 628
Art. 122. [Treść załączników do ustawy budżetowej] 628
Zakres regulacji 629
Art. 123. [Treść planów finansowych niektórych jednostek organizacyjnych sektora finansów publicznych] 630
1. Zakres regulacji 631
2. Plany finansowe agencji wykonawczych 631
3. Plany finansowe państwowych funduszy celowych 632
4. Plany finansowe instytucji gospodarki budżetowej oraz państwowych
osób prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14 u.f.p. 633
Rozdział 3
Przeznaczenie wydatków budżetu państwa 634
Art. 124. [Systematyka wydatków budżetu państwa] 634
Rodzaje klasyfikacji wydatków 635
Art. 125. [Ujęcie środków własnych UE w ustawie budżetowej] 636
1. Środki (wydatki) budżetu państwa na rzecz budżetu UE – ich charakter i podstawy prawne 636
1.1. Istota pojęcia „środki własne UE” 636
1.2. Podstawy prawne ustalania i przekazywania środków własnych UE 636
2. Charakterystyka dochodów budżetu UE – systemu zasobów własnych 637
2.1. Ograniczoność systemu zasobów własnych 637
2.2. Rodzaje środków przekazywanych do budżetu UE 639
3. Ustalanie wysokości wydatków z tytułu środków własnych UE 641
Art. 126. [Definicja dotacji] 642
1. Definicja dotacji i jej znaczenie 642
2. Celowość i rozliczalność środków dotacyjnych 645
Art. 127. [Definicja dotacji celowych] 648
1. Uwagi wprowadzające 648
2. Dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego 650
3. Dotacje celowe na zadania z zakresu mecenatu państwa nad kulturą 651
4. Dotacje celowe na zadania zlecone organizacjom pozarządowym 651
5. Dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji 651
6. Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych 652
7. Dotacje celowe na realizację programów i projektów UE 652
8. Dotacje celowe (zasilenia, wpłaty) z budżetu państwa nieprzewidziane w ustawie o finansach publicznych 653
Art. 128. [Podstawa prawna udzielania dotacji celowych. Limit kwotowy dotacji] 653
1. 80% limit wysokości dotacji na zadania własne j.s.t. i jego konstytucyjność 654
2. Limity ustanawiane w odrębnych ustawach 655
Art. 129. [Określenie dotacji celowych na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone odrębnymi ustawami jednostkom samorządu terytorialnego] 656
1. Zasada adekwatności 656
2. Zasada adekwatności a prawo dochodzenia dotacji na drodze sądowej 657
Art. 130. [Dotacje przedmiotowe] 658
1. Definicja dotacji przedmiotowej 659
2. Podstawa prawna udzielania dotacji przedmiotowych 659
Art. 131. [Dotacje podmiotowe] 661
1. Definicja dotacji podmiotowej 661
2. Dotacje podmiotowe w orzecznictwie 661
Art. 132. [Dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji] 662
1. Uwagi wprowadzające 663
2. Inwestycje państwowych jednostek budżetowych 663
3. Dotacje inwestycyjne dla jednostek niezaliczanych do SFP 664
4. Dotacje inwestycyjne dla organizacji pozarządowych 664
5. Dotacje inwestycyjne w ramach umów o partnerstwie publiczno-prywatnym 664
Art. 133. [Limit kwoty dotacji celowych dla jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych] 666
Limit wysokości dotacji inwestycyjnej dla jednostki niezaliczanej
do SFP 666
Art. 133a. [Ocena stopnia realizacji założonych celów dotowanych inwestycji] 667
Istota i ocena regulacji 667
Art. 133b. [Niewiążąca opinia ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w przedmiocie sposobu realizacji inwestycji] 668
Niewiążąca opinia ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w przedmiocie sposobu realizacji inwestycji w formule PPP 668
Art. 133c. [Wniosek o wydanie niewiążącej opinii] 669
Wniosek o wydanie niewiążącej opinii 670
Art. 133d. [Wydanie niewiążącej opinii] 671
Zakres i termin wydania niewiążącej opinii 671
Art. 133e. [Zasady ujawniania treści wydanej niewiążącej opinii] 672
Zasady ujawniania treści wydanej niewiążącej opinii 672
Art. 134. [Delegacja do określenia szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji z budżetu państwa] 673
Delegacja do określenia szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji z budżetu państwa 673
Art. 135. [Zgoda na zakup lub budowę nieruchomości] 674
Geneza regulacji. Zgoda na zakup lub budowę nieruchomości 674
Art. 136. [Programy wieloletnie] 675
1. Ewolucja regulacji programów wieloletnich 676
2. Istota programów wieloletnich 676
3. Programy wieloletnie a strategie rozwoju 677
Art. 137. [Delegacja do określenia sposobu finansowania zadań realizowanych w ramach międzynarodowej współpracy z zakresu bezpieczeństwa państwa] 677
1. Uwagi wprowadzające 677
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z 3.12.2010 r. 678
Rozdział 4
Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa 679
Art. 138. [Założenia projektu budżetu państwa. Materiały do projektu ustawy budżetowej] 679
1. Założenia projektu budżetu 680
2. Materiały do projektu ustawy budżetowej 682
3. Istota noty budżetowej 683
Art. 139. [Przygotowanie projektu ustawy budżetowej] 683
1. Opracowanie projektu ustawy budżetowej 683
2. Autonomia budżetowa wybranych organów i jednostek 684
Art. 140. [Rezerwa ogólna i rezerwy celowe] 684
1. Istota rezerw budżetowych 685
2. Rezerwa ogólna 685
3. Rezerwy celowe 686
4. Limity rezerw w ustawie budżetowej 686
Art. 141. [Uchwalenie i przedłożenie projektu ustawy budżetowej] 687
Uchwalenie i przedłożenie projektu ustawy budżetowej 687
Art. 142. [Uchwalenie i przedłożenie projektu ustawy budżetowej] 688
1. Zakres regulacji 690
2. Uzasadnienie do projektu ustawy budżetowej na 2023 r. 690
3. Planowanie w układzie zadaniowym 691
4. Odrębności w zakresie treści uzasadnienia w przypadku wyłączenia stosowania stabilizującej reguły wydatkowej 692
Art. 143. [Termin opracowania i przekazania projektów planów
finansowych] 692
Projekty planów finansowych 693
Art. 144. [Projekt ustawy o prowizorium budżetowym] 693
1. Prowizorium budżetowe w świetle regulacji konstytucyjnej 694
2. Prowizorium budżetowe w świetle regulacji ustawowej 695
Art. 145. [Prowadzenie gospodarki finansowej na podstawie projektu ustawy] 695
1. Prowadzenie gospodarki finansowej na podstawie projektu ustawy i ubiegłorocznej ustawy 696
2. Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych w zakresie projektu ustawy budżetowej 697
Rozdział 5
Wykonywanie ustawy budżetowej 701
Art. 146. [Plany finansowe jednostek podległych dysponentom części budżetowych] 701
1. Wykonywanie ustawy budżetowej 701
2. Procedura dostosowywania treści planów finansowych jednostek podległych 702
3. Trójszczeblowa struktura dysponentów budżetowych 704
Art. 147. [Harmonogram realizacji wydatków] 706
1. Istota harmonogramu 707
2. Tryb sporządzania harmonogramu wykonania budżetu państwa na rok 2023 708
3. Kwestia obowiązku publikacji harmonogramu 709
Art. 148. [Obowiązki informacyjne dysponentów części budżetowej] 709
1. Termin przekazania informacji 710
2. Zakres obowiązku informacyjnego 710
3. Ostateczna informacja o kwotach a plan finansowy zadań z zakresu administracji rządowej 711
Art. 149. [Terminy przekazywania dotacji celowych] 711
1. Dotacje celowe na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami 712
2. Dotacje celowe przekazywane przez Szefa KBW 713
3. Dotacje celowe przekazywane przez dyrektorów urzędów statystycznych 714
4. Przekazywanie dotacji celowych w świetle art. 49 u.d.j.s.t. i art. 149 u.f.p. i konsekwencje przekazania dotacji z naruszeniem terminu i w niepełnej wysokości 714
Art. 150. [Umowa dotacyjna] 715
1. Ewolucja regulacji i jej zakres podmiotowy 716
2. Istota i charakter prawny umowy dotacyjnej 716
3. Elementy umowy dotacyjnej 718
Art. 151. [Umowa dotacyjna między dysponentem części budżetowej a organizacją pozarządową] 719
1. Uwagi wprowadzające 720
2. Istota umowy dotacyjnej z organizacją pozarządową 720
3. Odpowiedzialność organizacji pozarządowej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 721
4. Odpowiedzialność dotującego za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 722
Art. 152. [Obowiązki ewidencyjne podmiotów dotowanych. Rozliczenie i zwrot dotacji] 722
1. Obowiązki ewidencyjne podmiotów dotowanych 722
2. Decyzja w sprawie zwrotu dotacji 723
Art. 153. [Zapewnienia finansowania lub dofinansowania przez Ministra Finansów] 724
1. Uwagi wprowadzające 725
2. Procedura zapewnienia finansowania lub dofinansowania z budżetu państwa realizacji przedsięwzięcia 725
3. Procedura zmiany udzielonego zapewnienia finansowania lub dofinansowania przedsięwzięcia z budżetu państwa 727
Art. 154. [Tryb dzielenia rezerw celowych budżetu państwa] 727
1. Rezerwy celowe w procesie wykonywania ustawy budżetowej 728
2. Uprawnienia w zakresie podziału rezerw celowych 730
3. Terminy podziału rezerw celowych 730
4. Zmiana przeznaczenia rezerwy celowej 731
Art. 155. [Dysponowanie rezerwą ogólną] 731
1. Zjawisko marginalizacji znaczenia rezerwy ogólnej przed pandemią COVID-19 i stan obecny 732
2. Szczegółowe rozwiązania w zakresie dysponowania rezerwą ogólną budżetu państwa – kompetencje Prezesa Rady Ministrów 732
3. Szczegółowe rozwiązania w zakresie dysponowania rezerwą ogólną budżetu państwa – kompetencje Ministra Finansów 733
4. Częściowe wyłączenie stosowania przepisów dotyczących rezerwy ogólnej 733
Art. 156. [Powiadomienie o podziale rezerw, których dysponentami są wojewodowie] 734
1. Podział rezerwy przez wojewodów 734
2. Niedostateczna regulacja podziału rezerwy przez wojewodów 734
Art. 157. [Środki niepodzielone przez wojewodów w ramach rezerwy] 734
Środki nierozdzielone przez wojewodów 735
Art. 158. [Dysponowanie rezerwą ogólną i rezerwami celowymi w razie wprowadzenia stanów nadzwyczajnych] 735
1. Stany nadzwyczajne 735
2. Rezerwy celowe w stanach nadzwyczajnych 735
3. Inne rozwiązania uelastyczniające gospodarkę budżetową podczas trwania stanów wyjątkowych oraz w sytuacjach nadzwyczajnych 736
Art. 159. [Podmiot kierujący wykonywanie budżetu państwa] 737
Uprawnienia i obowiązki Rady Ministrów związane z kierowaniem wykonaniem budżetu państwa 737
Art. 160. [Delegacja do określenia organów uprawnionych do dokonywania określonych rodzajów wydatków oraz wytycznych dotyczących wydatków] 739
Delegacja ustawowa i treść ewentualnych rozporządzeń RM w sprawie wykonywania budżetu 740
Art. 161. [Zobowiązania na okres dłuższy niż rok budżetowy w ramach realizacji współpracy rozwojowej na terytoriach uznanych za strefę działań wojennych] 741
1. Wyjątek od zasady roczności 741
2. Uprawnienie do wydania rozporządzenia 741
3. Współpraca rozwojowa 741
4. Finansowanie przygotowania i działania jednostek wojskowych poza granicami Polski 742
Art. 162. [Zasady gospodarki finansowej obowiązujące w toku wykonywania budżetu państwa] 743
1. Pojęcie zasad gospodarki finansowej obowiązujące w toku wykonywania budżetu państwa 744
2. Zasada legalności i terminowości gromadzenia dochodów 744
3. Zasada pełnej i terminowej realizacji zadań 746
4. Zasada planowości 746
5. Zasada celowości wydatkowania środków publicznych 746
6. Zasada oszczędności wydatkowania środków publicznych 747
7. Zasada efektywności wydatkowania środków publicznych 748
8. Zasada wyboru najkorzystniejszej oferty przy zlecaniu zadań 748
Art. 163. [Gromadzenie przez państwowe jednostki budżetowe mające siedzibę poza granicami RP środków na wydzielonym rachunku bankowym] 749
1. Powiązanie jednostek budżetowych z budżetem macierzystym 749
2. Dochody, które mogą być gromadzone na wydzielonym rachunku bankowym 750
3. Zakres podmiotowy komentowanej regulacji 751
Art. 164. [Realizowanie wydatków nieprzewidzianych] 752
1. Realizowanie wydatków nieprzewidzianych – uwagi
wprowadzające 752
2. Zakres przedmiotowy – typy wydatków nieprzewidzianych 753
3. Tryby realizacji wydatków nieprzewidzianych 753
Art. 165. [Pierwszeństwo wydatków na obsługę długu Skarbu Państwa] 754
1. Zasada pierwszeństwa wydatków na obsługę długu Skarbu
Państwa 755
2. Przenoszenie wydatków na podstawie art. 165 u.f.p. 755
Art. 166. [Księgowanie środków finansowych z transakcji na instrumentach pochodnych] 756
1. Instrumenty pochodne 756
2. Istota komentowanego przepisu 757
Art. 167. [Wpłaty środków własnych UE do jej budżetu] 757
1. Przedmiot regulacji 757
2. Środki własne UE 758
Art. 167a. [Przekazanie dodatkowych środków do Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych] 759
1. Możliwość przekazania przez Ministra Obrony Narodowej do Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych środków na realizację zadań Funduszu 759
2. Zakres podmiotowy regulacji 760
Art. 168. [Zwrot niewykorzystanych w terminie dotacji z budżetu państwa] 760
1. Uwagi wprowadzające 761
2. Odsetki od kwot zwracanych dotacji 761
3. Wykorzystanie dotacji poprzez realizację celów 762
4. Termin zwrotu niewykorzystanej dotacji a zasada roczności 763
Art. 169. [Zwrot dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem oraz pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości] 763
1. Istota i geneza regulacji 764
2. Wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem 765
3. Dotacja pobrana nienależnie lub w nadmiernej wysokości 766
4. Decyzja w sprawie zwrotu dotacji 766
5. Odpowiedzialność karna skarbowa zawiązana z udzielaniem i wykorzystywaniem dotacji 767
Art. 170. [Terminy zmiany kwot dotacji celowych] 767
1. Terminy zmian kwot dotacji celowych udzielanych j.s.t. Ratio legis regulacji 767
2. Przesłanki wyłączające obowiązek zachowywania terminów 768
Art. 171. [Przeniesienia wydatków pomiędzy podziałkami klasyfikacji przez dysponentów części budżetowych] 768
1. Virement – przenoszenie wydatków pomiędzy podziałkami klasyfikacji budżetowej 769
2. Podmioty uprawnione do przenoszenia wydatków 770
3. Procedura dokonywania przeniesień 773
4. Przekroczenie uprawnień w zakresie dokonywania przeniesień 774
Art. 172. [Przeniesienia planowanych dochodów i wydatków w razie zniesienia lub przekształcenia ministerstwa] 774
Zakres regulacji 775
Art. 173. [Wykorzystanie środków przeznaczonych na finansowanie programów wieloletnich] 775
1. Środki przeznaczone na finansowanie programów wieloletnich 775
2. Niewykorzystane środki 776
3. Wyłączenie stosowania regulacji 776
Art. 174. [Kontrola wykonania budżetu przez Ministra Finansów] 776
1. Istota komentowanej regulacji 776
2. Ogólna kontrola wykonywania budżetu jako zadanie Ministra Finansów 777
Art. 175. [Kontrola wykonania budżetu przez dysponentów części budżetowych] 778
1. Nadzór i kontrola sprawowana przez dysponentów 779
2. Zakres przedmiotowy kontroli i nadzoru dysponentów części budżetowych w zakresie wykonywania ustawy budżetowej 779
3. Kryteria kontroli i nadzoru sprawowanych przez dysponentów części budżetowych 780
4. Instrumenty nadzoru sprawowanego przez dysponentów części budżetowych 780
5. Zasady kontroli i nadzoru przy korzystaniu ze służbowych kart płatniczych 781
6. Pozostałe kluczowe kompetencje dysponentów części budżetowych związane z wykonaniem budżetu państwa 783
Art. 175a. [Cele prowadzenia przeglądu wydatków; podmioty wyłączone spod przeglądu] 783
1. Istota przeglądów wydatków (kosztów) jednostek SFP 783
2. Problemy występujące w dotychczasowej praktyce przeglądów wydatków 784
3. Cele prowadzenia przeglądów wydatków 786
4. Zakres podmiotowy uprawnień MF w zakresie prowadzenia przeglądów wydatków 788
Art. 175b. [Plan przeglądu wydatków] 788
1. Sporządzanie planu przeglądu wydatków 789
2. Przeglądy prowadzone na podstawie planu przeglądu wydatków i poza planem przeglądu 790
Art. 175c. [Program przeglądu wydatków] 790
1. Treść programu przeglądu wydatków 791
2. Procedura sporządzania programów przeglądów 791
Art. 175d. [Podmioty uczestniczące w przeglądzie wydatków] 791
Podmioty uczestniczące w przeglądzie wydatków 792
Art. 175e. [Dokumentowanie przeglądu wydatków; raport] 792
1. Raport 793
2. Kwestia obligatoryjności zastosowania propozycji zmian w zakresie jakości wydatków publicznych zawartych w raporcie 793
Art. 175f. [Delegacja ustawowa] 794
1. Delegacja ustawowa 795
2. Projekt rozporządzenia 795
Art. 175g. [Wytyczne w zakresie prowadzenia przeglądu wydatków] 797
Wytyczne w zakresie prowadzenia przeglądu wydatków 797
Art. 175h. [Obowiązki informacyjne podmiotów, których wydatki podlegają przeglądowi wydatków] 798
Obowiązek przekazania dokumentów, informacji i danych 798
Art. 176. [Ocena planowania i gospodarowania środkami publicznymi] 799
1. Istota kontroli sprawowanej na podstawie art. 176 u.f.p. 799
2. Osoby uprawnione do prowadzenia kontroli 800
Art. 177. [Decyzja o blokowaniu planowanych wydatków] 801
1. Istota i charakter prawny blokowania wydatków 802
2. Niegospodarność jako podstawa do podjęcia decyzji o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych 802
3. Opóźnienia w realizacji zadań jako podstawa do podjęcia decyzji o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych 803
4. Nadmiar posiadanych środków jako podstawa do podjęcia decyzji o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych 804
5. Naruszenie zasad gospodarki finansowej jako podstawa do podjęcia decyzji o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych 804
6. Podmioty uprawnione do blokowania wydatków budżetowych 804
7. Specyfika rezerw celowych tworzonych na podstawie art. 177 ust. 6 u.f.p. 805
Art. 178. [Utworzenie nowej rezerwy celowej na realizację opóźnionych programów] 806
1. Istota blokowania wydatków na programy wykorzystujące środki europejskie 806
2. Zakres przedmiotowy komentowanego przepisu 806
3. Tryb zmiany przeznaczenia środków 807
Art. 179. [Blokowanie planowanych wydatków w przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej] 807
1. Zagrożenie realizacji ustawy budżetowej jako przesłanka podjęcia decyzji o blokowaniu na czas oznaczony planowanych wydatków budżetu państwa 808
2. Definicja blokowania na czas oznaczony planowanych wydatków budżetu państwa 808
3. Zakres przedmiotowy blokowania planowanych wydatków budżetu państwa 809
4. Tryb procedury blokowania na podstawie art. 179 u.f.p. 810
Art. 180. [Przeniesienia planowanych wydatków w przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego] 810
1. Przenoszenie wydatków na podstawie art. 180 u.f.p. 811
2. Forma prawna 811
Art. 180a. [Przeniesienia planowanych wydatków w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii] 811
1. Porównanie przenoszenia na gruncie art. 180 i 180a u.f.p. 812