Zarządzanie talentami w organizacji

Problematyka zarządzania talentami stanowi przedmiot rosnącego zainteresowania w badaniach oraz w praktyce gospodarczej. Jego wyrazem jest wzrost liczby publikacji w krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych oraz wdrożenia programów i projektów w przedsiębiorstwach i innych organizacjach.

Wzrost zainteresowania problematyką talentów w organizacji wynika z jednej strony z umacniającego się przekonania o kluczowej roli kapitału ludzkiego jako czynnika konkurencyjności przedsiębiorstw we współczesnej gospodarce, z drugiej zaś – ze zmian zachodzących na rynku pracy, których efektem są wyzwania związane z pozyskaniem i zatrzymaniem pracowników wykonujących zadania o strategicznym znaczeniu dla organizacji.

Warto przy tym pamiętać, że sama idea zarządzania talentami nie jest nowa i pewne jej elementy można było spotkać we wcześniejszych pracach z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi, szczególnie w odniesieniu do procesu pozyskiwania i rozwoju pracowników o wysokim czy ponadprzeciętnym potencjale. Dynamiczny rozwój koncepcji zarządzania talentami nastąpił w latach 90. XX wieku i był związany z burzliwym rozwojem e-gospodarki, który wywołał skokowy wzrost popytu na pracowników wiedzy i sprawił, że stali się oni najważniejszą grupą w strukturze zatrudnienia, gdyż tworzyli wyjątkową wartość dla odbiorców. Dzisiaj kwestie talentów w organizacji rozpatrywane są również w odniesieniu do innych grup pracowników, np. osób pracujących na rynkach zagranicznych, pracowników zatrudnionych w różnych sektorach czy pracowników w dojrzałym wieku. Różne mogą też być płaszczyzny analizy zarządzania talentami, począwszy od jednostki, poprzez zespoły, organizacje, regiony i kraje, na wymiarze międzynarodowym i globalnym kończąc. Kwestie zarządzania talentami podejmowane są też w kontekście ostatniego kryzysu na rynkach finansowych, jego konsekwencji dla rynków pracy, procesów migracyjnych i zarządzania zasobami ludzkimi.

Mimo rosnącego wśród specjalistów przekonania o kluczowym znaczeniu utalentowanych ludzi we współczesnych organizacjach, trudno nie zauważyć, że ciągle istnieje wiele kwestii zasługujących na zbadanie, trzeba także rozwijać strategiczną świadomość dotyczącą roli talentów oraz wagi kreowania polityki zarządzania talentami i doskonalenia stosowanych w tym procesie narzędzi. Wśród ciągle niedostatecznie wyjaśnionych kwestii w obszarze zarządzania talentami należy wymienić takie, jak rozumienie istoty talentu i zarządzania talentami, wpływ czynników sprzyjających ujawnianiu i rozwijaniu talentów, jak również identyfikowanie barier w tym procesie, powiązanie strategii i metod zarządzania talentami z innymi działaniami w ramach zarządzania zasobami ludzkimi czy też wpływ talentów i zarządzania nimi na funkcjonowanie przedsiębiorstw i osiągane przez nie wyniki.

Choć panuje powszechne przekonanie, że optymalne wykorzystanie tkwiącego w utalentowanych ludziach potencjału prowadzi do wzrostu efektywności zatrudniających ich organizacji, należy pamiętać, że talent jako taki nie musi prowadzić do powstania twórczych dzieł ani wybitnych osiągnięć w danej dziedzinie. Ponadto występuje ryzyko zmarnowania ta- lentu, czy to z powodu niezauważenia go, czy poprzez jego nieracjonalne wykorzystanie lub nierozwijanie. Jest to w zarządzaniu zasobami ludzkimi niezwykle ważna kwestia, gdyż niedostateczne przełożenie talentów na wartość dla interesariuszy czyni je mało użytecznymi. Zarządzanie talentami jest zatem nie tylko kolejnym programem lub projektem w ramach zzl, lecz stanowi strategiczne wyzwanie dla współczesnych organizacji, podejmowane w warunkach rozwoju globalnych sieci talentów i mediów społecznościowych, kształtowania marki pracodawcy oraz zmieniających się systemów wartości nowych generacji mających coraz większy udział w rynkach pracy.

Zasygnalizowane powyżej kwestie związane z zarządzaniem talentami składają się na treść drugiego wydania książki będącej efektem studiów teoretycznych i badań empirycznych prowadzonych w Katedrze Zarządzania Kapitałem Ludzkim Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. W stosunku do pierwszego wydania, które ukazało się w 2008 roku, układ książki nie uległ zmianie, została jednak zaktualizowana literatura przedmiotu, a tam, gdzie było to potrzebne i możliwe, odwołano się w tekście do najnowszych badań innych autorów.

Należy podkreślić, że badania empiryczne autorów niniejszej książki, do których to badań autorzy odwołują się w niej, zostały przeprowadzone w 2007 roku, a ich celem było określenie stanu praktyki zarządzania talentami w przedsiębiorstwach. W badaniach tych posłużono się ankietą opracowaną specjalnie na ich potrzeby. Próba badawcza obejmowała 36 firm, wśród których przeważały firmy prywatne (29), niektóre (14) z udziałem kapitału zagranicznego. Pod względem liczby zatrudnionych struktura ba- danych przedsiębiorstw przedstawiała się następująco: 7 firm małych (zatrudniających do 50 osób), 10 firm średnich (mających od 50 do 250 pracowników) oraz 19 firm dużych (liczba zatrudnionych przekraczała w nich 250 osób).

Książka składa się z ośmiu rozdziałów, w których rozważania teoretyczne przeplatają się z przedstawieniem wyników badań empirycznych. W pierwszym rozdziale omówiono przyczyny wzrostu znaczenia problematyki talentu biznesowego w organizacjach, takie jak rozwój gospodarki opartej na wiedzy, zmiany na rynkach pracy, rozwój nowych technologii, mobilność pracowników oraz zmiany modelu biznesowego wyrażające się rosnącym znaczeniem aktywów niematerialnych jako czynnika konkurencyjności. Drugi rozdział poświęcono istocie talentów i zarządzania nimi. Przedstawiono w nim między innymi kwestię rozumienia terminu „talent”, omówiono rolę głównych podmiotów w procesie zarządzania talentami oraz zaprezentowano propozycję modelowego ujęcia procesu zarządzania talentami w organizacji. Rozwinięcie i uszczegółowienie głównych elementów przyjętego modelu zarządzania talentami jest tematem kolejnych rozdziałów, traktujących o strategii zarządzania talentami, pozyskiwaniu talentów, ich zatrzymaniu i rozwoju w firmie oraz ich pomiarze i ocenie. Po zamykającym opracowanie ósmym rozdziale o programach zarządzania talentami zaprezentowano opisy przypadków odnoszących się do problematyki zarządzania talentami.

Oddając do rąk czytelnika kolejne wydanie książki o zarządzaniu talentami, autorzy mają świadomość, że nie wszystkie kwestie udało się w pełni omówić i wyjaśnić, że ciągle wiele pytań pozostaje otwartych. Ograniczenia wynikające z próby badawczej skłaniają do ostrożności w formułowaniu zbyt daleko idących uogólnień. Jednak przeprowadzone badania własne, jak również badania innych autorów potwierdzają strategiczne znaczenie talentów we współczesnym świecie oraz uzasadniają potrzebę dalszych ba- dań trendów, wyzwań, strategii i metod w dziedzinie zarządzania talentami.

Aleksy Pocztowski