Zawartość | Nr strony |
---|
Wykaz skrótów | 15 |
Wprowadzenie | 21 |
Część I: Podatkowa | 27 |
Rozdział 1: Proceduralne standardy unijne w zakresie VAT – wybrane aspekty | 29 |
1. Wprowadzenie | 29 |
2. Poszanowanie praw człowieka jako wartość Unii Europejskiej | 32 |
3. Źródła praw podstawowych na gruncie prawa UE | 33 |
4. Skuteczny środek odwoławczy w rozumieniu art. 13 EKPCz | 37 |
5. Skuteczny środek prawny przed sądem i sprawiedliwy (rzetelny) proces w rozumieniu art. 6 ust. 1 EKPCz | 40 |
6. Skuteczne prawo do sądu i rzetelny (sprawiedliwy) proces przed sądem | 50 |
7. Prawo do dobrej administracji | 58 |
8. Zakończenie | 62 |
Bibliografia | 64 |
Rozdział 2: Dominujące przyczyny ekonomiczne jako przesłanka wyłączająca sztuczność w świetle prawa polskiego i praktyki międzynarodowej | 67 |
1. Uwagi wstępne | 67 |
2. Sztuczność na gruncie polskich przepisów jako analiza adekwatności przyjętego sposobu działania | 68 |
3. Kryteria braku sztuczności z art. 119c § 1 o.p. | 70 |
4. Sztuczność a dyrektywa ATA | 76 |
5. Nierzeczywistość uzgodnienia w świetle orzecznictwa TSUE | 81 |
6. Rola uzasadnienia ekonomicznego w identyfikowaniu nadużycia prawa na gruncie praktyki państw spoza EU | 83 |
7. Swoboda unikania opodatkowania w świetle polskiej praktyki | 85 |
8. Podsumowanie | 87 |
Bibliografia | 89 |
Rozdział 3: Zasadność stosowania koncepcji należytej staranności wypracowanej na gruncie VAT do poboru podatku u źródła z tytułu dywidend, odsetek i należności licencyjnych | 91 |
1. Wprowadzenie | 91 |
2. Należyta staranność w prawie prywatnym | 93 |
3. Koncepcja należytej staranności wypracowana na gruncie podatku od wartości dodanej | 97 |
4. Podatek u źródła | 103 |
5. Wzorzec dochowania należytej staranności w podatkach dochodowych | 109 |
6. Wnioski | 114 |
Bibliografia | 115 |
Rozdział 4: Opinia zabezpieczająca oraz odmowa wydania interpretacji w przypadku gdy zachodzą przesłanki zastosowania klauzuli GAAR | 117 |
1. Wstęp | 117 |
2. Podstawy prawne opinii zabezpieczającej | 119 |
2.1. Definicja i istota opinii zabezpieczającej | 119 |
2.2. Podstawa prawna | 119 |
2.3. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania | 120 |
2.4. Zakres stosowania opinii zabezpieczającej | 126 |
3. Procedura uzyskiwania opinii zabezpieczającej | 127 |
3.1. Strony postępowania | 127 |
3.2. Elementy wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej | 129 |
3.3. Opłaty związane z wnioskiem | 131 |
3.4. Terminy i etapy procedury | 132 |
3.5. Treść opinii zabezpieczającej | 136 |
3.6. Publikacja opinii zabezpieczających | 138 |
3.7. Zmiana opinii zabezpieczającej | 138 |
3.8. Przykłady opinii zabezpieczających | 139 |
4. Opinia zabezpieczająca a interpretacja podatkowa | 143 |
4.1. Wpływ klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania na wydawanie interpretacji indywidualnych | 144 |
Bibliografia | 154 |
Rozdział 5: Problematyka związania sądu administracyjnego prawomocnym wyrokiem skazującym wydanym wobec osoby trzeciej oraz wyrokiem uniewinniającym | 155 |
1. Wprowadzenie | 155 |
2. Uwagi wstępne o powiązaniach między postępowaniami administracyjnym i karnym | 156 |
3. Zakres związania wyrokiem sądu karnego na gruncie art. 11 p.p.s.a. | 156 |
4. Związanie czy brak związania sądu administracyjnego wyrokiem uniewinniającym? | 158 |
5. Związanie strony postępowania sądowoadministracyjnego wyrokiem skazującym wydanym wobec osoby trzeciej | 159 |
6. Związanie strony postępowania sądowoadministracyjnego wyrokiem skazującym wydanym wobec danej osoby | 165 |
7. Podsumowanie | 166 |
Bibliografia | 167 |
Rozdział 6: Zastosowanie błędnej stawki VAT. Czy w obliczu pomyłki lub zmiany interpretacji przepisów prawa przedsiębiorca może odzyskać nadpłacony podatek od towarów i usług? | 169 |
1. Wstęp | 169 |
2. Geneza sporów w sprawie możliwości odzyskania nadpłaconego podatku od towarów i usług na przykładzie lokali typu fast food | 170 |
3. Specyfika działalności – dostawa towarów czy świadczenie usług | 171 |
4. Przykład niestabilności prawa: interpretacje indywidualne i interpretacja ogólna | 172 |
5. Spory sądowe z organami administracji skarbowej i przełomowy wyrok TSUE C-703/19 | 174 |
6. Odzyskanie nadpłaty podatku – nie tak oczywiste, jak mogłoby się wydawać | 176 |
7. Sądowa batalia o odzyskanie nadpłaconego podatku od towarów i usług | 177 |
8. Uchwała NSA (7) z 24.06.2024 r., I FPS 1/24, i jej następstwa | 180 |
9. Orzeczenia TSUE i NSA w zakresie możliwości odzyskania nadpłaty w VAT przy sprzedaży paragonowej – ekonomiczny ciężar podatku | 182 |
10. Konkluzje | 185 |
Bibliografia | 185 |
Rozdział 7: Okoliczności warunkujące zastosowanie sankcji VAT oraz jej miarkowanie | 187 |
1. Rys historyczny | 187 |
2. Zasady ogólne | 189 |
3. Warunki ustalenia sankcji | 190 |
4. Należyta staranność | 191 |
4.1. Dobra wiara podatnika | 191 |
4.2. Metodyka oceny należytej staranności | 192 |
4.3. Kryteria należytej staranności | 194 |
5. Zabezpieczenie wykonania sankcji | 199 |
6. Przedawnienie prawa do ustalenia sankcji | 202 |
Bibliografia | 203 |
Rozdział 8: Indywidualne interpretacje podatkowe jako ofiara na ołtarzu walki z unikaniem opodatkowania – wybrane zagadnienia | 205 |
1. Wprowadzenie | 205 |
2. Ograniczenie możliwości uzyskiwania interpretacji indywidualnej z powodu podejrzenia działań abuzywnych | 206 |
2.1. Zakres ograniczenia | 206 |
2.2. Ratio legis ograniczenia | 208 |
2.3. Niemożność uzyskania interpretacji indywidualnej z uwagi na abuzywność działania wnioskodawcy – kwestie proceduralne | 209 |
2.4. Zapomniany VAT | 210 |
2.5. Ochrona posiadacza wadliwie wydanej interpretacji indywidualnej | 212 |
3. Interpretacje indywidualne z epoki przed GAAR w czasach GAAR – uzasadnione osłabienie ochrony wynikającej z interpretacji indywidualnej | 213 |
4. Problemy z interpretacjami transgranicznymi | 215 |
4.1. Luxleaks – źródła problemu | 215 |
4.2. EU i OECD wobec problemu nadużywania rulingów podatkowych | 216 |
4.3. Polska implementacja dyrektyw unijnych | 218 |
4.4. Sądy administracyjne w poszukiwaniu zdrowego rozsądku przepisów | 219 |
4.5. Pyrrusowe zwycięstwa podatników? | 221 |
5. Podsumowanie | 222 |
Bibliografia | 223 |
Rozdział 9: VAT: Należyta staranność w nadzorze pracownika. Uwagi m.in. w świetle wyroku TSUE C-442/22 | 225 |
1. Wprowadzenie | 225 |
1.1. Brak legalnej definicji należytej staranności w VAT i tego skutki | 225 |
1.2. Rola należytej staranności w kontekście przepisów prawa podatkowego | 226 |
2. Wyrok TSUE C-442/22. Kto jest odpowiedzialny za zapłatę podatku od towarów i usług wynikającego z faktury? | 228 |
2.1. Przepisy ustawy o VAT | 228 |
2.2. Wyrok TSUE C-442/22. Krótkie streszczenie sprawy | 230 |
2.3. Kluczowe wnioski z wyroku. Jak wyrok wpływa na interpretację pojęcia należytej staranności? | 231 |
2.4. Orzecznictwo polskich sądów w zakresie należytej staranności w nadzorze pracownika | 234 |
3. Praktyczne implikacje dla przedsiębiorców | 236 |
3.1. Skutki braku należytej staranności | 236 |
3.2. Jak zbudować system nadzoru zgodny z wymogami należytej staranności? | 239 |
4. Podsumowanie i wnioski | 242 |
Bibliografia | 243 |
Rozdział 10: Upadłość podatnika, czyli nowa odsłona starych problemów | 245 |
1. Uwagi wstępne | 245 |
2. Status podatnika w upadłości | 246 |
2.1. Status podatnika do ogłoszenia upadłości | 246 |
2.2. Status podatnika po ogłoszeniu upadłości | 249 |
3. Zobowiązania podatkowe (zaległości podatkowe) powstałe do dnia ogłoszenia upadłości i po dniu ogłoszeniu upadłości | 258 |
4. Umarzalność zobowiązań podatkowych w trakcie i po zakończeniu postępowania upadłościowego | 265 |
5. Uwagi końcowe | 275 |
Bibliografia | 277 |
Rozdział 11: Wyłudzenia stawkowe w podatku od towarów i usług oraz mechanizmy ich zapobiegania | 279 |
1. Rosnąca luka w podatku od towarów i usług – czy organy KAS znów przegrywają walkę z wyłudzeniami? | 279 |
2. Zmierzch, a może odrodzenie karuzeli podatkowych? | 282 |
3. Klauzula nadużycia prawa jako mechanizm zapobiegania przestępstwom stawkowym | 284 |
4. Wyłudzenia stawkowe na przykładzie zestawów | 286 |
5. Spory sądowe w sprawach wyłudzeń stawkowych | 290 |
6. Najnowsze przykłady lub próby wyłudzeń stawkowych | 292 |
7. Podsumowanie | 293 |
Bibliografia | 294 |
Część II: Karnoprawna | 297 |
Rozdział 1: Instytucja sprawstwa w art. 9 § 3 k.k.s. – czyli o ryzyku odpowiedzialności nie tylko podatnika | 297 |
1. Wstęp | 297 |
2. Istota i charakter odpowiedzialności stypizowanej w art. 9 § 3 k.k.s. | 299 |
3. Przesłanki zastosowania art. 9 § 3 k.k.s. | 301 |
4. Odpowiedzialność z art. 9 § 3 k.k.s. a ryzyko w stosowaniu wybranych instytucji części ogólnej Kodeksu karnego skarbowego | 305 |
4.1. Warunki skorzystania z instytucji zaniechania ukarania sprawcy w świetle art. 9 § 3 k.k.s. | 305 |
4.2. Odpowiedzialność posiłkowa a instytucja z art. 9 § 3 k.k.s. | 308 |
5. Odpowiedzialność w trybie art. 9 § 3 k.k.s. a nowe formy i instytucje w obrocie gospodarczym | 310 |
6. Wnioski | 316 |
Bibliografia | 319 |
Rozdział 2: Wybrane instytucje prawnokarne służące walce z przestępczością a gwarancje konstytucyjne | 321 |
1. Przestępczość podatkowa jako uzasadnienie zaostrzenia reakcji państwa na nieprawidłowości podatkowe | 321 |
2. Standardy konstytucyjne i międzynarodowe postępowania karnego | 328 |
3. Cele powołania Prokuratury Europejskiej w kontekście walki z oszustwami podatkowymi | 333 |
4. Powszechność opodatkowania a ochrona własności | 334 |
5. Rezolucja Parlamentu Europejskiego o walce z oszustwami podatkowymi | 338 |
6. Czarna lista Unii Europejskiej | 341 |
7. Poszczególne instrumenty do walki z przestępczością podatkową | 342 |
7.1. Konfiskata rozszerzona (art. 45 k.k.) | 342 |
7.2. Przepadek przedsiębiorstwa (art. 44a k.k.) | 346 |
7.3. Przepadek pojazdu mechanicznego | 350 |
7.4. Zabezpieczenie majątkowe. Przymusowy zarząd przedsiębiorstwa | 352 |
7.4.1. Reprezentacja przedsiębiorcy a przymusowy zarząd | 354 |
7.5. Świadek koronny | 356 |
8. Wnioski | 359 |
Bibliografia | 362 |
Rozdział 3: Model prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach przestępstw podatkowych oparty na stosowaniu środków przymusu a wzorzec płynący z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | 365 |
1. Sposób prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach przestępstw skarbowych w Polsce | 365 |
1.1. Organy prowadzące postępowanie przygotowawcze | 365 |
1.2. Dwa modele prowadzenia postępowań przygotowawczych | 367 |
2. Tymczasowe aresztowanie w sprawach przestępstw podatkowych | 370 |
2.1. Wprowadzenie | 370 |
2.2. Samodzielna przesłanka tymczasowego aresztowania występująca w sprawach przestępstw podatkowych | 373 |
2.3. Zorganizowana grupa jako uniwersalny argument dla zastosowania tymczasowego aresztowania | 376 |
3. Poręczenie majątkowe stosowane w postępowaniach przygotowawczych w sprawach przestępstw i przestępstw skarbowych wykorzystujących konstrukcje podatkowe | 378 |
4. Podsumowanie | 381 |
Bibliografia | 383 |
Rozdział 4: Źródła dowodowe w Kodeksie karnym skarbowym i wpływ postępowania karnoskarbowego na treść decyzji wymiarowej | 385 |
1. Źródła dowodowe | 385 |
2. Samodzielność jurysdykcyjna sądu | 386 |
3. Zależność między postępowaniem podatkowym i karnoskarbowym | 386 |
4. Decyzja wymiarowa w postępowaniu karnoskarbowym | 389 |
4.1. Decyzja jako orzeczenie niepochodzące od sądu | 390 |
4.2. Kształtowanie stosunku prawnego | 392 |
4.3. Znaczenie merytoryczne decyzji podatkowych | 394 |
4.4. Ustanie karalności | 395 |
4.5. Związanie wyrokami sądów administracyjnych | 396 |
5. Wnioski | 396 |
Bibliografia | 397 |
Rozdział 5: Korekta deklaracji podatkowej i jej funkcja w Kodeksie karnym skarbowym w świetle zmian wprowadzonych tzw. Polskim Ładem | 399 |
1. Cel egzekucyjny a filozofia (nie)karania w prawie karnym skarbowym | 399 |
2. Wprowadzenie korekty deklaracji podatkowej jako instytucji wyłączającej karalność do systemu prawa karnego | 400 |
3. Przesłanki korekty deklaracji z art. 16a k.k.s. ukształtowane przepisami tzw. Polskiego Ładu | 403 |
4. Postulat usunięcia korekty deklaracji jako okoliczności uchylającej karalność w prawie karnym skarbowym | 405 |
Bibliografia | 408 |
Rozdział 6: Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności z art. 17 k.k.s. Sprawiedliwość dla sprawcy czy sprawność dla organów ścigania? | 409 |
1. Wyjaśnienie koncepcji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności | 409 |
2. Przesłanki dobrowolnego poddania się odpowiedzialności | 410 |
2.1. Wina i okoliczności sprawy | 410 |
2.2. Pozostałe przesłanki ubiegania się o DPO | 412 |
3. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jako konsensus między sprawcą a organami ścigania. Rola sądu w postępowaniu o udzielenie zezwolenia na DPO | 414 |
4. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności a postępowanie przed sądem administracyjnym | 416 |
5. Sprawiedliwość czy sprawność? | 419 |
5.1. Wady i zalety dla sprawcy a problem nierówności stron w modelu konsensualnym | 419 |
5.2. Porozumienia procesowe w obcych systemach prawnych | 423 |
5.3. Spór jest problemem, który należy rozwiązać, a nie walką, którą trzeba wygrać | 425 |
Bibliografia | 427 |
Rozdział 7: Czy dyscyplina finansów publicznych może być motywacją do złych decyzji? | 429 |
1. Wprowadzenie | 429 |
2. Zakres odpowiedzialności prawnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych | 431 |
3. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych a inne rodzaje odpowiedzialności przewidziane przez przepisy prawa | 437 |
4. Zawinienie jako warunek odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych | 445 |
5. Ustawowe prawo obwinionego do obrony w postępowaniu | 447 |
6. Adekwatność kary i środka karnego | 450 |
7. Podsumowanie | 454 |
Bibliografia | 455 |
Rozdział 8: Na styku prawa podatkowego i karnego skarbowego: między prewencją a instrumentalizacją – szanse i zagrożenia dla podatników | 457 |
1. Wprowadzenie | 457 |
2. Relacje między prawem podatkowym a karnym skarbowym – podstawowe założenia i kluczowe wyzwania | 459 |
3. Mechanizmy ograniczania ryzyka odpowiedzialności karnej skarbowej – analiza wybranych instytucji prawnych | 461 |
3.1. Czynny żal w Kodeksie karym skarbowym – funkcje, założenia, kontrowersje | 462 |
3.2. Korekta deklaracji podatkowej jako szczególna forma czynnego żalu – znaczenie praktyczne i problemy interpretacyjne | 475 |
3.3. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w Kodeksie karnym skarbowym – przesłanki, korzyści, ograniczenia praktyczne | 480 |
4. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego – geneza problemu, nadużycia, potrzeba reformy | 484 |
5. Podsumowanie i wnioski – analiza de lege lata oraz postulaty de lege ferenda | 500 |
Bibliografia | 502 |
O autorach | 505 |