Przewodnik po prawie karnym. Tablice, orzecznictwo, kazusy

Zarówno dzięki wykorzystaniu wieloletniego doświadczenia w prowadzeniu zajęć akademickich z prawa karnego materialnego, jak i dostrzeżeniu trudności, jakie sprawia studentom usystematyzowanie wiedzy z tego przedmiotu, mamy przyjemność oddać do rąk Czytelników Przewodnik po prawie karnym – wydanie trzecie, uwzględniające zmiany w prawie karnym wprowadzone od ostatniej publikacji w 2012 r.

Na kształt Przewodnika istotny wpływ miały sugestie studentów zgłaszane podczas ćwiczeń, konsultacji i wykładów, a także wymiana spostrzeżeń – przez prowadzących wykład kursowy i ćwiczenia – podczas zebrań naukowych Zakładu Prawa Karnego i Kryminologii na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom studentów, przyjęto trzyczęściowy układ Przewodnika. Część I zawiera schematy i tabele, w których w sposób grafi czny zostały przedstawione wszystkie instytucje części ogólnej prawa karnego. Zważywszy na istniejące w doktrynie rozbieżności co do pewnych kwestii, uznano za stosowne ich zasygnalizowanie i uczyniono to w następujący sposób: pod schematem wskazano istotę rozbieżności oraz autorów odmiennych poglądów. Ma to pomóc studentom w usystematyzowaniu wiedzy nabytej podczas wykładu, podczas ćwiczeń oraz pracy własnej przy wykorzystaniu podanej przez autorów Przewodnika literatury podstawowej, zawierającej opracowania podręcznikowe, oraz literatury uzupełniającej, pogłębiającej wiedzę, a obejmującej poglądy przedstawicieli doktryny prawa karnego zamieszczone w komentarzach do kodeksu karnego, kodeksu karnego wykonawczego oraz pozakodeksowego prawa karnego i orzecznictwa Sądu Najwyższego, a także w dotychczas wydanych tomach Systemu Prawa Karnego.

W części II zamieszczono orzecznictwo Sądu Najwyższego odnoszące się do obecnie obowiązującego kodeksu karnego. Ograniczenie się do orzecznictwa SN uzasadnione jest faktem, że jest ono niewzruszalne i kształtuje linię orzeczniczą sądów niższego szczebla. Autorzy nie kwestionują wartości i znaczenia orzecznictwa sądów apelacyjnych, ale kierując się tym, iż orzecznictwo to może podlegać weryfikacji w toku kontroli instancyjnej, podjęli decyzję o rezygnacji z przywoływania tez orzeczeń tychże sądów. Za przyjęciem takiej formuły stoją potrzeby odbiorców i ograniczone ramy wydawnicze niniejszego Przewodnika. Układ przywoływanych orzeczeń jest następujący: w pierwszej kolejności wskazano sygnaturę akt sądowych, następnie rodzaj rozstrzygnięcia (uchwała, wyrok, postanowienie), datę wydania oraz miejsce publikacji, a następnie zacytowano tezy rozstrzygnięć. Orzeczenia zostały przyporządkowane poszczególnym schematom (np. pod schematem nr 5 znajduje się odesłanie do orzecznictwa poz. 1, 2, 271, 294, w części zatytułowanej „Wybrane orzecznictwo do schematów i tabel”).

Część III zawiera 12 kazusów podstawowych, przedstawionych w formie krótkich opisów stanów faktycznych. Każdy z kazusów zawiera od kilku do kilkunastu podkazusów stanowiących jego rozwinięcie. Poprzedza je drzewo genealogiczne pewnej fi kcyjnej rodziny, której członkowie są bohaterami poszczególnych kazusów. Istotnym jego elementem, na który rozwiązujący kazusy powinni zwrócić szczególną uwagę, jest wiek poszczególnych bohaterów, a także ich koligacje rodzinne. Celem tej części Przewodnika jest umożliwienie studentowi sprawdzenia nabytej wiedzy teoretycznej. Warto zwrócić uwagę na to, że nie wszystkie kazusy mają jednoznaczne rozwiązanie, a nawet nie wszystkie przedstawione zachowania wyczerpują znamiona przestępstwa. W celu ułatwienia rozwiązania kazusów podano przykładowe orzecznictwo Sądu Najwyższego w części zatytułowanej „Wybrane orzecznictwo do kazusów”, poprzedzone tabelą stanowiącą swoistą nawigację, służącą ułatwieniu wyboru stosownych orzeczeń.

Zamierzeniem twórców Przewodnika było nauczenie studentów argumentacji prawniczej i uzasadniania swego stanowiska przy wykorzystaniu obowiązującego stanu prawnego oraz orzecznictwa sądowego. Mamy nadzieję, iż oddawany w Państwa ręce Przewodnik pomoże usystematyzować posiadaną wiedzę, nauka prawa karnego stanie się przyjemnością, a nie tylko obowiązkiem wynikającym z programu studiów.

Pragniemy złożyć wyrazy wdzięczności Panu Profesorowi Jarosławowi Warylewskiemu za cenne i wnikliwe uwagi oraz sugestie zawarte w recenzji do pierwszego wydania, które przyczyniły się do udoskonalenia ostatecznego kształtu podręcznika.

Zasadniczo wydanie trzecie bazuje na poprzednich edycjach podręcznika przygotowanego w następującym składzie autorskim: W. Filipkowski, E.M. Guzik-Makaruk, K. Laskowska, G.B. Szczygieł i E. Zatyka. W przekazywanej do rąk Czytelników publikacji uwzględniono regulacje według stanu prawnego na dzień 23 maja 2016 r. Obecne wydanie zostało przygotowane przez W. Filipkowskiego, E.M. Guzik-Makaruk, K. Laskowską i E. Zatykę.

Autorzy