Zrównoważony rozwój

Pojęcie zrównoważonego rozwoju zostało zdefiniowane po raz pierwszy w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych z 1987 r. i rozumiano przez nie proces mający na celu zaspokojenie aspiracji współczesnego pokolenia w sposób umożliwiający godne życie następnych pokoleń [H. Kisilowska, Zrównoważony rozwój jest najważniejszy (w:) Forum samorządowe, nr11/48, s. 21, listopad 2010].

Zrównoważony rozwój znajduje oparcie w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja RP nie definiuje jednak zrównoważonego rozwoju, a jedynie w art. 5 stanowi, że Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Brak definicji nie oznacza jednak niemożności znalezienia w regulacji konstytucyjnej istotnych elementów zrównoważonego rozwoju. Jak się wydaje, zrównoważony rozwój to rozwój na różnych płaszczyznach odnoszący się do całego kraju, jak i poszczególnych obywateli. Rozwój ten nie może odbywać się z naruszeniem takich dóbr jak wolność, prawa człowieka, bezpieczeństwo obywateli, szeroko rozumiane dziedzictwo narodowe, a przede wszystkim środowisko.

Jedynym aktem prawnym w systemie prawa w Polsce definiującym dzisiaj „zrównoważony rozwój” jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 z późn. zm.). W art. 3 pkt 50 przyjęto, że zrównoważony rozwój to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

Nacisk położony jest na integrowanie, tj. harmonizowanie działań na trzech płaszczyznach: politycznej, gospodarczej i społecznej. Zharmonizowanie działań ma doprowadzić do umożliwienia i zagwarantowania różnym podmiotom zaspokajania podstawowych potrzeb.

W ramach zasady zrównoważonego rozwoju mieści się nie tylko ochrona przyrody czy kształtowanie ładu przestrzennego, ale także należyta troska o rozwój społeczny i cywilizacyjny, związany z koniecznością budowania stosownej infrastruktury niezbędnej dla – uwzględniającego cywilizacyjne potrzeby – życia człowieka i poszczególnych wspólnot. Idea zrównoważonego rozwoju zawiera więc w sobie potrzebę uwzględnienia różnych wartości konstytucyjnych i stosownego ich wyważenia (wyrok TK z dnia 6 czerwca 2006 r., K23/05, LEX 197885; wyrok NSA z dnia 7lipca 2006r., II OSK 507/06, LEX nr275511).

Również sądy administracyjne poświęciły zrównoważonemu rozwojowi wiele uwagi. Warto przytoczyć w tym miejscu rozstrzygnięcia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, który w wyrokach z dnia 27 listopada 2008r. (II SA/Go510/08, LEX nr 540407) oraz z dnia 25 marca 2009 r. (II SA/Go 825/08, LEX nr 526352) przyjął, że zasada zrównoważonego rozwoju pełni przede wszystkim rolę dyrektywy wykładni, wówczas gdy pojawiają się wątpliwości codo zakresu obowiązków, rodzaju obowiązków i sposobu realizacji. W takiej sytuacji należy się posiłkować zasadą zrównoważonego rozwoju. Pełni ona zatem rolę podobną do zasad współżycia społecznego czy społeczno-gospodarczego przeznaczenia wprawie cywilnym. W pierwszej kolejności do uwzględnienia zasady zrównoważonego rozwoju obowiązany jest ustawodawca w procesie stanowienia prawa, ale z drugiej zasadę tę powinny mieć na uwadze organy stosujące prawo.

Więcej sprawdź w publikacji