Penalizacja w budownictwie

W polskim prawie budowlanym występują regulacje, które zaczyny niezgodne z przepisami regulującymi proces inwestycyjno-budowlany przewidują odpowiedzialność karną zagrożoną karą grzywny, aresztu, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności.

Najsurowszą sankcją zostały obłożone czyny związane z wykonywaniem robót budowlanych bez wymaganego pozwolenia na budowę lub zgłoszenia albo pomimo sprzeciwu wniesionego przez właściwy organ. Czyny te przez ustawodawcę zostały określone jako przestępstwa, o czym świadczy przewidziana w nich sankcja w postaci kar grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Postępowanie w tych sprawach jest prowadzone na podstawie przepisów kodeksu postępowania karnego.

Przestępstwa związane z tzw. samowolą budowaną, polegające naprowadzeniu robót budowlanych w sposób sprzeczny z przepisami prawa budowlanego, mogą przybrać postać:

1. wykonania lub wykonywania robót budowlanych polegających na budowie obiektu budowlanego bez wymaganego pozwolenia na budowę,
2. wykonania lub wykonywania robót budowlanych polegających na budowie obiektu budowlanego bez wymaganego zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ,
3. wykonania lub wykonywania robót budowlanych – które nie są budową obiektu budowlanego – bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia lub w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska.

Postanowienie o wstrzymaniu prowadzenia robót jest pierwszą fazą ingerencji organu w niewłaściwie prowadzony proces budowlany. Jeśli przyczyny powodujące wstrzymanie robót nie zostaną w określonym czasie usunięte, następuje druga faza ingerencji, która polega na wydaniu decyzji o rozbiórce obiektu budowlanego. W obu tych przypadkach prowadzenie dalszych robót budowlanych, wbrew postanowieniu czy decyzji, powoduje odpowiedzialność karną. Wydanie decyzji o rozbiórce lub postanowienia o wstrzymaniu robot nie jest jednak warunkiem koniecznym odpowiedzialności za tego rodzaju przestępstwa. Organy ścigania oraz sądy karne samodzielnie stwierdzają, że roboty budowlane były wykonywane bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia albo pomimo sprzeciwu wniesionego przez właściwy organ (por. B. Kurzępa, Przestępstwa i wykroczenia wprawie budowlanym, Prokurator 2007, nr 2, s. 51).

Podmiotem przestępstwa związanego z tzw. samowolą budowaną może być inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, kierownik budowy, kierownik robót oraz projektant. Pociągnięte do odpowiedzialności karnej mogą ponadto zostać osoby, które udaremniają określone ustawą czynności właściwych organów (chodzi tu m.in. o działania egzekucyjne związane z poniesieniem odpowiedzialności karnej za złamanie przepisów prawa) albo wykonują samodzielne funkcje techniczne w budownictwie bez posiadania odpowiednich uprawnień budowlanych.

Więcej sprawdź w publikacji