PRAWO HANDLOWE
Konrad Osajda
str. 5
Przemysław Drapała
str. 23
Paweł Błaszczyk
str. 29
Jerzy Paweł Naworski
str. 37
Alicja Popłonkowska-Dębińska
str. 44
Monika Gąsiorowska
str. 53
Tomasz Demendecki
str. 60
Karol Pachnik
str. 69
WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA
Marcin Trzebiatowski
str. 74
OCHRONA KONKURENCJI
Dustin du Cane
str. 102
PODATKI
Konrad Aromiński
str. 115
Grzegorz Borkowski
str. 124
Table of Contents & Abstracts
str. 134
Konrad Osajda
Odpowiedzialność członków zarządu spółek z o.o. za ich zobowiązania w orzecznictwie Sądu Najwyższego z 2011 r.
Problematyka odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. regularnie gości na wokandzie Sądu Najwyższego (dalej jako SN), a w konsekwencji jest zasadne cykliczne podejmowanie tego zagadnienia przy przygotowywaniu przeglądów orzecznictwa z zakresu kodeksu spółek handlowych, aby przedstawić, jak w praktyce aplikowana jest niejasna norma prawna, wynikająca z art. 299 k.s.h. Jest już tradycją, że orzeczenia poświęcone art. 299 k.s.h. dominują w judykaturze SN na tle powołanego kodeksu - tak było też w 2011 r. Liczba istotnych wypowiedzi SN okazała się tak duża, że przekracza ramy jednego przeglądu orzecznictwa, dlatego problematykę tę podjęto w prezentowanym tu przeglądzie, będzie ona również przedmiotem kolejnego przeglądu orzecznictwa (uzupełnionego o orzeczenia z pierwszego półrocza 2012 r.). Przegląd orzecznictwa obejmuje 7 orzeczeń SN, w których poruszono następujące zagadnienia: podmiotowy zakres odpowiedzialności z art. 299 k.s.h., interpretację przesłanki zachowania właściwego czasu na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z o.o. oraz konsekwencje niestarannego prowadzenia egzekucji przez wierzyciela spółki z o.o.
Początek strony
Przemysław Drapała
Skutki prawne zwalniającego przejęcia długu jednego z dłużników solidarnych
Przejęcie długu jednego z dłużników solidarnych znajduje coraz częstsze zastosowanie w obrocie prawnym. Komentowany wyrok rozstrzyga istotny problem wygaśnięcia zabezpieczeń udzielonych przez osoby trzecie (np. poręczeń, zastawów, hipotek) w przypadku tego rodzaju przejęcia długu.
Wyrok Sądu Najwyższego z 7.10.2010 r. (IV CSK 220/10)
W razie przejęcia długu ciążącego na jednym z dłużników solidarnych wygasają tylko te zabezpieczenia, które osoby trzecie ustanowiły w celu umocnienia roszczenia skierowanego przeciwko temu dłużnikowi, a zabezpieczenia ustanowione dla umocnienia całej wierzytelności wygasają w części odnoszącej się do żądania skierowanego do pierwotnego współdłużnika.
Początek strony
Paweł Błaszczyk
Pojęcie interesu spółki handlowej
Prezentowane rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego (dalej jako SN) dotyczy bardzo aktualnej obecnie problematyki - wykładni pojęcia "interes spółki handlowej". Pod wpływem kryzysu gospodarczego z lat 2008-2009, na forum zarówno krajowym, jak i międzynarodowym, prowadzona jest szeroka dyskusja na temat mechanizmów ładu (nadzoru) korporacyjnego (ang. corporate governance) obowiązujących w spółkach kapitałowych. Z jednej strony, centralnym zagadnieniem w ramach tej debaty jest kwestia rozumienia pojęcia "interes spółki", a konkretnie - jakim podmiotom spółka powinna służyć. Z drugiej zaś strony, w polskiej doktrynie trwa ożywiona wymiana poglądów odnośnie do kształtu przyszłej regulacji prawa grup spółek (prawa holdingowego). Na tle tej problematyki istotne kontrowersje wzbudza zwłaszcza interpretacja pojęcia "interes grupy spółek", którego prawne wyodrębnienie postulowane jest przez liczną grupę autorów. Postulat ten zgłaszany jest także w najnowszych analizach Komisji Europejskiej (dalej jako Komisja). Wydaje się, że glosowany wyrok ma doniosłe znaczenie dla obu powyższych zagadnień.
Wyrok SN z 5.11.2009 r. (I CSK 158/09)
Interes spółki handlowej odpowiada interesom wszystkich grup jej wspólników z uwzględnieniem wspólnego celu określonego w umowie (statucie) spółki.
Początek strony
Jerzy Paweł Naworski
Status prawny spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej
Przedmiotem glosy jest status prawny spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (dalej jako SKOK). Sąd Najwyższy (dalej jako SN) słusznie uznał, że SKOK jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 431 kodeksu cywilnego. Nie wynika to jednak z przyczyn podanych w uzasadnieniu orzeczenia SN, lecz z faktu, że jest ona spółdzielnią.
Uchwała SN z 21.01.2011 r. (III CZP 125/10)
Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-pożyczkowa utworzona i działająca na podstawie ustawy z 14.12.1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4792 § 1 kodeksu postępowania cywilnego4.
Początek strony
Alicja Popłonkowska-Dębińska
Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółek kapitałowych w świetle unijnego prawa spółek
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości (dalej jako TS) z 21.10.2010 r. w sprawie Idryma Typou AE v. Ypourgos Typou kai Meson Mazikis Enimerosis jest jednym z nielicznych orzeczeń TS interpretujących treść dyrektywy 68/151/EWG w kontekście odpowiedzialności wspólników spółek kapitałowych za zobowiązania spółki. Po raz pierwszy TS rozważał możliwość pociągnięcia wspólników do odpowiedzialności za zobowiązania spółki, odnosząc się do istniejącej w prawie licznych państw członkowskich UE koncepcji przełamania zasłony korporacyjnej (ang. piercing the corporate veil, niem. Durchgriff).
Wyrok TS z 21.10.2010 r. w sprawie C-81/09, Idryma Typou AE v. Ypourgos Typou kai Meson Mazikis Enimerosis
Przepisy Pierwszej Dyrektywy Rady z 9.03.1968 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisowi krajowemu, (...) (który stanowi - przyp. A.P.-D.), że grzywny, (...) w przypadku naruszeń obowiązujących przepisów i zasad etycznych regulujących działalność stacji telewizyjnych, mogą być nakładane nie tylko na spółki, którym przysługuje koncesja na utworzenie i prowadzenie stacji telewizyjnych, lecz również, solidarnie, na wszystkich wspólników lub akcjonariuszy, do których należy ponad 2,5% kapitału zakładowego. Należy art. 49 i art. 63 TFUE interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie takiemu przepisowi krajowemu.
Początek strony
Monika Gąsiorowska
Postępowanie egzekucyjne po ustaniu wspólności majątkowej i podziale majątku pomiędzy małżonkami
Umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 825 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego ma na celu ochronę przed egzekucją skierowaną przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego. Komentowana uchwała Sądu Najwyższego (dalej jako SN) dotyczy uprawnienia małżonka dłużnika do złożenia do organu egzekucyjnego wniosku o umorzenie postępowania w sytuacji ustania wspólności ustawowej i dokonania podziału majątku pomiędzy małżonkami. Zatem w ocenie autorki glosowanej uchwały SN, należy uznać, że niniejszy wniosek obliguje organ egzekucyjny do wydania postanowienia w przedmiocie umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w stosunku do małżonka dłużnika jako do osoby, która według klauzuli wykonalności nie jest już dłużnikiem.
Uchwała SN z 5.02.2010 r. (III CZP 132/09)
Jeżeli przedmiot wchodzący w skład majątku wspólnego, zajęty na podstawie tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności nadaną przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem odpowiedzialności do majątku wspólnego, w wyniku ustania wspólności majątkowej i podziału majątku wspólnego na skutek orzeczenia sądu wszedł do jego majątku, małżonek ten może żądać umorzenia postępowania egzekucyjnego w stosunku do tego przedmiotu (art. 825 pkt 3 k.p.c.)
Początek strony
Tomasz Demendecki
Dopuszczalność udziału spółki osobowej prawa handlowego na przykładzie spółki jawnej w charakterze pokrzywdzonego w postępowaniu karnym
Zagadnienie uczestnictwa spółki jawnej w postępowaniu karnym w charakterze pokrzywdzonego jest usytuowane na niewątpliwie trudnym do analizy pograniczu prawa karnego procesowego oraz prawa handlowego i cywilnego. Krytyczna analiza głównej tezy, przedstawionej przez Sąd Najwyższy (dalej jako SN) w przedmiotowym postanowieniu, pozwala autorowi glosy sformułować wniosek, że aktualne uregulowanie w karnym prawie procesowym instytucji "pokrzywdzonego", z niezrozumiałych przyczyn prowadzi do różnicowania możliwości występowania w postępowaniu karnym jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, lecz wyposażonych w zdolność prawną w relacji do osób prawnych (w szczególności spółek osobowych czy kapitałowych w organizacji prawa handlowego a spółek kapitałowych posiadających osobowość prawną). Istniejąca luka w prawie narusza zarazem obowiązywanie fundamentalnej zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), a także uniemożliwia wskazanym podmiotom dochodzenie swoich prawnie chronionych interesów i obronę praw w postępowaniach przed organami wymiaru sprawiedliwości (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Autor de lege ferenda formułuje postulat objęcia dyspozycją art. 49 kodeksu postępowania karnego wszystkich podmiotów prawa posiadających zdolność występowania w toku postępowania jurysdykcyjnego.
Postanowienie SN z 21.07.2011 r. (I KZP 7/11)
Spółka jawna może występować w postępowaniu karnym w charakterze pokrzywdzonego, gdyż stosuje się wobec niej odpowiednio przepisy o osobach prawnych (art. 331 kodeksu cywilnego).
Początek strony
Karol Pachnik
Możliwość żądania utraconych korzyści po stwierdzeniu nieważności ostatecznej decyzji administracyjnej - tryb dochodzenia roszczeń
Sąd Najwyższy (dalej jako SN) wypowiedział się co do zasad prawa intertemporalnego oraz możliwości dochodzenia utraconych korzyści z tytułu wydania ostatecznej decyzji administracyjnej, której nieważność stwierdzono, rozstrzygając tym samym dwa istotne zagadnienia prawne.
Uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z 31.03.2011 r. (III CZP 112/10)
- Do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej ostateczną decyzją administracyjną wydaną przed 1.09.2004 r., której nieważność lub wydanie z naruszeniem art. 156 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego stwierdzono po tym dniu, ma zastosowanie art. 160 § 1, § 2, § 3 i § 6 k.p.a.
- Jeżeli ostateczna wadliwa decyzja administracyjna została wydana przed dniem wejścia w życie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, to odszkodowanie przysługujące na podstawie art. 160 § 1 k.p.a. nie obejmuje korzyści utraconych wskutek jej wydania, choćby ich utrata nastąpiła po wejściu w życie Konstytucji RP.
Początek strony
Marcin Trzebiatowski
Komercjalizacja domeny publicznej w prawie znaków towarowych - przegląd orzecznictwa sądów administracyjnych
Problem domeny publicznej jest jednym z bardziej dyskutowanych zagadnień nie tylko prawa autorskiego, lecz także prawa własności przemysłowej. Stale przewija się w szczególności w dyskusji o granicach ochrony znaków towarowych. Znalazł on też w prawie znaków towarowych dość mocne podstawy do zabezpieczenia wymienionej domeny przed jej monopolizowaniem przez indywidualnych przedsiębiorców. Mimo to, znaki towarowe są nieprzerwanie wykorzystywane jako środek przejmowania elementów domeny publicznej dla prywatnych celów gospodarczych. W jednej ze swoich ostatnich decyzji Urząd Patentowy RP (dalej jako Urząd lub UP) odmówił unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy przestrzenny w postaci figurki zajączka, przeznaczony do oznaczania wyrobów czekoladowych, czym potwierdził wyłączność na używanie takiego znaku przez uprawniony do niego podmiot. Uzasadnił swoją decyzję przede wszystkim tym, że zajączek nie jest w Polsce symbolem świąt wielkanocnych. Stanowisko takie, niezależnie od jego kontrowersyjności natury zwyczajowej (społecznej), na swój sposób otwiera na nowo dyskusję na temat granic domeny publicznej w prawie znaków towarowych. Opracowanie ma na celu przybliżenie pewnego kanonu dotyczącego istoty i funkcji domeny publicznej w powyższej dziedzinie prawa, czyniąc to na tle orzecznictwa sądów administracyjnych, sprawujących kontrolę nad działalnością orzeczniczą Urzędu.
Początek strony
Dustin du Cane
Obecny stan prawa w kwestii tzw. opłat półkowych
Kwestie prawne, dotyczące pobierania od dostawców przez sklepy tzw. opłat półkowych, są niezwykle interesujące dla prawników praktyków i teoretyków. Przyczyną tego stanu rzeczy jest konieczność dokonania przez sądy bardzo szerokiej wykładni przepisów. Celem opracowania jest prześledzenie wątków wykładni i ustalenia aktualnej linii orzeczniczej.
Początek strony
Konrad Aromiński
Odliczenie podatku VAT związanego z czynnościami opodatkowanymi i niepodlegającymi opodatkowaniu
Przysługujące podatnikowi prawo do odliczenia całości podatku od towarów i usług (dalej jako podatek VAT) w przypadku podatku naliczonego, związanego z czynnościami opodatkowanymi i niepodlegającymi opodatkowaniu, budzi spory pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. Przedstawiony wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej jako NSA) z 8.04.2011 r. stanowi próbę rozstrzygnięcia problemu odliczenia VAT naliczonego związanego z czynnościami nieopodatkowanymi. Ponadto - NSA wskazuje, że w przypadku podatku związanego tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatkowi, podatnik nie stosuje odliczenia częściowego według proporcji, lecz odliczenie pełne. Wartość czynności niepodlegających w ogóle opodatkowaniu nie wchodzi bowiem do sumy wartości obrotów ustalanych na potrzeby liczenia proporcji sprzedaży. W przypadku gdy podatnik wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane oraz czynności niepodlegające podatkowi, nie ma obowiązku stosowania odliczenia częściowego (gdyby ewentualnie chciał ustalać proporcję sprzedaży dla celów odliczenia, to wyniesie ona 100%).
Wyrok NSA z 8.04.2011 r. (I FSK 659/10)
Czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia, należy rozumieć jako odnoszące się do czynności zwolnionych. Skoro bowiem mowa o odliczeniu podatku, to można wziąć pod uwagę tylko takie transakcje, które w ogóle są objęte zakresem przedmiotowym VAT. Sformułowanie "czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku", należy zatem rozumieć jako czynności zwolnione od podatku, bądź jako czynności opodatkowane na specjalnych zasadach, gdzie ustawa wprost stwierdza, że podatnik nie ma prawa do odliczenia.
Początek strony
Grzegorz Borkowski
Szeroka interpretacja ulgi meldunkowej
Uchwała wyjaśniająca przedmiotowy zakres ulgi podatkowej w sposób wręcz wzorcowy pokazuje jak powinno się odczytywać treść normy prawnej. Stanowi także wyraz utrwalonego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej jako NSA) poglądu "in dubio pro tributario".
Uchwała 7 sędziów NSA z 2.04.2012 r. (II FPS 3/11)
Tak zwana ulga meldunkowa, przewidziana w art. 21 ust. 1 pkt 126 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w stanie prawnym obowiązującym do końca 2008 r., obejmowała swoim zakresem nie tylko przychody uzyskane z odpłatnego zbycia budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, ale także gruntu, na którym budynek ten został posadowiony.
Początek strony
