Samorząd Terytorialny - Nr 12/2017

OD REDAKCJI

W pięćdziesięciolecie sformułowania prawa do miasta
str. 5

ARTYKUŁY

Hubert Izdebski

• Prawo do miasta - perspektywa prawnika

str. 6

Marek S. Szczepański

• Prawo do miasta - perspektywa socjologa

str. 19

Małgorzata Czornik

• Ponowoczesność jako inspiracja rozwoju polskich miast

str. 30

Ewelina Kancik-Kołtun

• Władze miast - między partyjnością a bezpartyjnością

str. 42

Małgorzata Godlewska

• Regulacje systemu zamówień publicznych a wspieranie mikro, małych i średnich przedsiębiorców przez administrację samorządową

str. 52

Martyna Kopcińska

• Jednomandatowe okręgi wyborcze a wybrane aspekty funkcjonowania lokalnej sceny politycznej

str. 64

Mateusz Tomal

• Analiza zróżnicowania społeczno-gospodarczego powiatów województwa małopolskiego oraz wpływu ciągłości w sprawowaniu funkcji starosty na tempo rozwoju lokalnego

str. 79

ORZECZNICTWO

Maciej P. Gapski

• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 lutego 2012 r. (I OSK 1709/11); glosa krytyczna (definicja pojęcia "rodzina" zawartego w ustawie o świadczeniach rodzinnych)

str. 90

Table of Contents & Abstracts
str. 95

Hubert Izdebski
Prawo do miasta - perspektywa prawnika
Po pięćdziesięciu latach od sformułowania przez Henri Lefebvre’a prawo do miasta stanowi istotny element treści transdyscyplinarnej dyscypliny, jaką jest nauka o mieście (urban studies). Zapewne z tego powodu jest ono o tyle nietypowym prawem (prawem podmiotowym – oczywiście podmiotowym prawem publicznym), że zajmują się nim głównie nieprawnicy: fi lozofowie, socjologowie, politologowie, geografowie, ekonomiści, architekci czy urbaniści. Można nawet mówić o defi cycie, nie tylko u nas, prawnych studiów nad prawem do miasta – co, niezależnie od prawniczej formacji piszącego te słowa (niestroniącego jednak od urban studies), może nakazywać skupienie szczególnej uwagi na prawnych aspektach tego prawa, będącego poza nimi przedmiotem bardzo obfi tej literatury. Skupienie takie wydaje się tym bardziej uzasadnione, że w ramach swoistego dwugłosu po poniższym opracowaniu występuje opracowanie autorstwa socjologa zajmującego się miastem z punktu widzenia swojej dyscypliny.

Początek strony

Marek S. Szczepański
Prawo do miasta - perspektywa socjologa
Przedstawiane opracowanie jest socjologicznym dopełnieniem artykułu Huberta Izdebskiego, zamieszczonego w tym samym numerze „Samorządu Terytorialnego”, w którym podejmuje on kwestie prawnych aspektów prawa to miasta. Mówiąc inaczej – zajmuje się bardziej „twardym” prawem do miasta. Poniższy tekst został zaś pomyślany jako próba ukazania „miękkiego”, czyli społeczno-kulturowego prawa do miasta, które za przedmiot i podmiot zarazem przyjmuje przede wszystkim prawo mieszkańców do przestrzeni miejskiej i jej różnorakich komponentów, takich choćby jak przestrzeń publiczna, półpubliczna, półprywatna, intymna i wreszcie skatologiczna. Prezentowane opracowanie ma w znacznym stopniu charakter eseju socjologicznego, w mniejszym zaś – rygorystycznej rozprawy naukowej.

Początek strony

Małgorzata Czornik
Ponowoczesność jako inspiracja rozwoju polskich miast
Artykuł zawiera autorską propozycję analizy oddziaływania postulatów ponowoczesności na rozwój polskich miast. Jego celem jest prezentacja ich użyteczności w realiach tych miast, które muszą odnaleźć się i przetrwać we współczesnym świecie. Ambicją ich władz i mieszkańców jest udział w procesach cywilizacyjnych nie tylko poprzez importowanie produktów czy wzorców zachowań, ale i wkład w zachodzące przekształcenia dzięki rozwijaniu własnej oferty. Warunkiem aktywnego uczestnictwa w nich są środki fi nansowe, przestrzenne możliwości inwestycyjne i istnienie wspólnot mieszkańców, ale przede wszystkim świadomość potrzeby dokonywania zmian, które mogą przekształcić miasta w ponowoczesne jednostki osadnicze. Nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na pytanie, czy warto to robić. Uzasadnieniem działań jest konieczność zaspokojenia potrzeb i pragnień użytkowników miast, stanowiąca warunek ich obecności w mieście. W artykule wykorzystane zostały wyniki badań przeprowadzonych w wybranych miastach powiatowych województwa śląskiego.

Początek strony

Ewelina Kancik-Kołtun
Władze miast - między partyjnością a bezpartyjnością
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu polityka miejska jest przestrzenią partyjnych polityków reprezentujących konkretne patie polityczne, a w jakim bezpartyjnych kandydatów z lokalnych komitetów wyborczych. Przedmiotem badań są wyniki wyborów samorządowych z 2014 r. w Polsce i ich analiza. Kryterium doboru miast była ich wielkość demograficzna. Zdaniem autorki upartyjnienie władz lokalnych miast powoduje różnego rodzaju dysfunkcje, takie jak klientelizm polityczny, wzmocnienie centralizmu, zadłużenie samorządów oraz osłabienie demokracji przedstawicielskiej.

Początek strony

Małgorzata Godlewska
Regulacje systemu zamówień publicznych a wspieranie mikro, małych i średnich przedsiębiorców przez administrację samorządową
Artykuł przedstawia najważniejsze regulacje systemu zamówień publicznych, które stanowią barierę dla wzrostu pozycji mikro, małych i średnich przedsiębiorców na rynku zamówień publicznych na przykładzie zamówień publicznych i koncesji na roboty budowlane oraz infrastrukturalne projekty partnerstwa publiczno-prywatnego. Autorka dokonuje też klasyfikacji barier dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorców w kontekście ciążących na administracji samorządowej zadań w zakresie wspierania rozwoju przedsiębiorczości poprzez tworzenie korzystnych warunków do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.

Początek strony

Martyna Kopcińska
Jednomandatowe okręgi wyborcze a wybrane aspekty funkcjonowania lokalnej sceny politycznej
Artykuł odwołuje się do zmiany systemu wyborczego do rad gmin w Polsce, która nastąpiła wraz z przyjęciem ustawy z 5.01.2011 r. - Kodeks wyborczy. Autorka analizuje wpływ modyfikacji prawa wyborczego na zjawisko dysproporcjonalności wyborów mierzone indeksem Gallaghera oraz odsetkiem "głosów zmarnowanych". Identyfikuje także zjawiska współwystępujące, m.in. paradoks skonsolidowanego terytorialnie poparcia. Ponadto odnosi się do zmian w strukturze oraz funkcjonowaniu wybranych rad gmin. Autorka identyfikuje typy rad gmin w oparciu o kryterium afiliacji większości radnych w radzie gminy w stosunku do władzy wykonawczej, tym samym sprawdzając wpływ systemu wyborczego na kształtowanie się poszczególnych rozwiązań.

Początek strony

Mateusz Tomal
Analiza zróżnicowania społeczno-gospodarczego powiatów województwa małopolskiego oraz wpływu ciągłości w sprawowaniu funkcji starosty na tempo rozwoju lokalnego
Celem artykułu jest analiza porównawcza rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa małopolskiego w 2006 oraz 2014 r. W celu zbadania opisywanego zjawiska wykorzystano syntetyczną miarę rozwoju, opartą na kilkudziesięciu cechach diagnostycznych. Ponadto podjęto próbę sprawdzenia wpływu ciągłości w sprawowaniu funkcji starosty powiatu na tempo rozwoju lokalnego. Analiza wykazała, że pomiędzy tymi zmiennymi występuje istotna dodatnia korelacja liniowa.

Początek strony

Maciej P. Gapski
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 lutego 2012 r. (I OSK 1709/11)
Skład orzekający: przewodniczący - sędzia NSA Ewa Dzbeńska, sędzia NSA Monika Nowicka, sędzia NSA del. Iwona Kosińska (sprawozdawca).
Z definicji pojęcia "rodzina" zawartej w art. 3 pkt 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie można wyprowadzić sztywnej reguły, która określałaby w konkretnej sytuacji życiowej, które osoby należy zaliczyć do rodziny.

Początek strony

FROM THE EDITOR

In the fiftieth anniversary of the right to the city
p. 5

ARTICLES

Hubert Izdebski

• The right to the city – lawyer’s point of view

p. 6

Marek S. Szczepański

• The right to the city – sociological point of view

p. 19

Małgorzata Czornik

• Post-modernism as an inspiration for the development of Polish cities

p. 30

Ewelina Kancik-Kołtun

• Municipality – between party and non-party

p. 42

Małgorzata Godlewska

• Regulations of the public procurement system and support of (SMEs) by local government units

p. 52

Martyna Kopcińska

• Single-member constituencies and selected aspects of the functioning of the local political scene

p. 64

Mateusz Tomal

• Analysis of the socio-economic differentiation of the counties of the Malopolska Voivodship and the impact of continuity of the function of the chief district officer on the pace of local development

p. 79

CASE LAW

Maciej P. Gapski

• Ruling of the Supreme Administrative Court of 14 February 2012 (I OSK 1709/11); critical commentary (Legal definition of the term „family” from the Act of Family Benefi ts)

p. 90

Table of Contents & Abstracts
p. 95

Hubert Izdebski
The right to the city – lawyer’s point of view
This year is the fiftieth anniversary of the formulation of the right to the city. It was formulated by the French Marxist philosopher and sociologist, Henri Lefebvre (1901–1991) in his essay „Droit à la ville” – which was completed on the centenary of the first volume of Karl Marx’s Capital, to which, after all, it also referred. The article was published just before the outbreak of the student revolt of 1968 in the USA and in Western Europe, announcing the inclusive and participatory direction of its – broader – postulates. These postulates were gradually, albeit with varying intensity and in different ways, implemented over the last half century. The implementation also applies to the right to the city postulated by Lefebvre. Intellectual and socio-political expressions of the right to the city are leftist to a significant extent and often even ultra-leftist, but the right to the city currently operates in various ideological contexts, including constituting a starting point for the emerging autonomous ideology of urban movements. It is appearing increasingly frequently in legal documents, similarly starting to take on the characteristics of not only the socio-political postulate, but also the fundamental rights, human and civil rights.

Back to top

Marek S. Szczepański
The right to the city – sociological point of view
The paper is a sociological complement to Hubert Izdebski’s paper in the same edition of Territorial Self-Government. In that paper, the author discusses matters regarding the legal aspects of the right to the city. In other words – he considers the „harder” right to a city. Meanwhile, this text was conceived as an attempt to present the „soft”, or socio-cultural right to the city, which primarily analyses the right of residents to urban space and its various components, such as, for instance public, semi-public, semi-private, intimate and fi nally scatological space. This paper is largely of the nature of a sociological essay and to a lesser extent a rigorous scientifi c thesis. The expression „right to the city” was introduced into the literature in 1968 by Henri Lefebvre. This scientifi c event coincided with the start of the birth of counter-cultural movements, the extreme ideology of which contested all rights related to social reality of the time. Therefore, a postulate appeared to put order to social space, namely the city. Human rights (fundamental rights) constitute the foundation of the constitution of the right to the city, taking into account not just the individual but extending it to encompass a group or social groups.

Back to top

Małgorzata Czornik
Post-modernism as an inspiration for the development of Polish cities
The article contains a proprietary proposal of an analysis of the impact of post-modernism postulates on the development of Polish cities. Its objective is to present their usefulness in the realities of these cities which have to find their place and survive in the modern world. The ambition of their authorities and citizens is to participate in civilization processes not only by importing products or behavioural patterns but also by contributing to the transformations taking place as a result of their own offering. The condition for active participation is funding, spatial investment opportunities and the existence of communities of inhabitants, but primarily awareness of the need to make changes that can transform the city into post-modern settlements. There is no clear answer to the question of whether it is worth doing so. The justification of the activities is the need to satisfy the needs and wishes of users of cities, as a precondition for their presence in the city. The article uses the results of surveys conducted in selected county cities of the Silesian Voivodship.

Back to top

Ewelina Kancik-Kołtun
Municipality – between party and non-party
This article is an attempt to answer the question to which extent municipal politics is the area of party politicians who represent specific political parties and to which non-party candidates of local electoral committies. The topic of research covers the results of local governments elections in 2014 in Poland and their analysis. The criterion of city choice was based on demographics size. The author claims that party commitment of local governments is the cause of different disfunctions like: political clientelism, centralism enforcement, local governments indebtedness and weakening of representative democracy.

Back to top

Małgorzata Godlewska
Regulations of the public procurement system and support of (SMEs) by local government units
The article presents the most important regulations of the public procurement system, which constitute a barrier to the growth of the position of micro, small and medium-sized enterprises (SMEs) on the public procurement market using the example of public procurement and concessions for public works and public-private partnership infrastructure projects. The barriers to the development of SMEs were also classified in the context of the tasks set for the local government units in the support of the development of entrepreneurship through the creation of favourable conditions for taking up and pursuing business activity.

Back to top

Martyna Kopcińska
Single-member constituencies and selected aspects of the functioning of the local political scene
The article refers to the change in the electoral system for the municipal councils in Poland, which took place with the enactment of the Electoral Code on 5 January 2011. The authoress analyses the impact of the electoral law on the phenomenon of disproportionality of elections measured by the Gallagher index and the percentage of “wasted votes”. It also identifies the phenomena jointly appearing, including the paradox of territorially consolidated support. Furthermore, the article refers to the changes in the structure and functioning of selected municipal councils. The authoress identifies the types of municipal councils on the basis of the criterion of affiliation of the majority of councillors in the municipal council similarly checking the impact of the electoral system on the shape of the individual solutions.

Back to top

Mateusz Tomal
Analysis of the socio-economic differentiation of the counties of the Malopolska Voivodship and the impact of continuity of the function of the chief district offi cer on the pace of local development
The objective of this article is to conduct a comparative analysis of the socio-economic development of the counties of the Małopolska Voivodship in 2006 and 2014. A summary measure of development based on several tens of diagnostic features was used to examine this phenomenon. In addition, an attempt was made to verify the impact of continuity of the function of the chief district offi cer on the pace of local development. The analysis showed that there is significant positive linear correlation between these variables.

Back to top

Maciej P. Gapski
Ruling of the Supreme Administrative Court of 14 February 2012 (I OSK 1709/11); critical commentary (Legal defi nition of the term „family” from the Act of Family Benefi ts)
The commented judgment of the Supreme Administrative Court refers to the problem of interpretation of the legal defi nition of the term „family” from article 3 point 16 of the Act of Family Benefi ts. In the judgment, the Court stated that the defi nition does not contain a rigid rule that allows individuals to be identifi ed as family members in a specifi c life situation. The Court’s position cannot be agreed because it results from the misinterpretation of this defi nition. The Court of Second Instance misinterpreted the term „respectively” contained in this defi nition, giving it the meaning established for the respectively application of the law. The term „respectively” contained in this defi nition is not, however, of a referring nature and precludes the establishment of a family composition by the authorities.

Back to top