Samorząd Terytorialny - Nr 7-8/2017

ARTYKUŁY

Bogdan Dolnicki, Roman Marchaj

• Związek metropolitalny w województwie śląskim

str. 5

Aleksandra Picej

• Ewolucja sieci współpracy samorządów lokalnych na przykładzie związków międzygminnych

str. 19

Monika Banaszewska

• Efekty redystrybucyjne części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin w Polsce

str. 32

Maciej Turała

• Prognozowanie zdolności do obsługi i zaciągania zobowiązań przez jednostki samorządu terytorialnego w obszarach funkcjonalnych

str. 43

Elżbieta Inglot-Brzęk, Tomasz Skica

• Kapitał społeczny jako czynnik determinujący skuteczność instrumentów wspierania przedsiębiorczości

str. 57

Adam Ostapski

• Status ustrojowoprawny organu zastępczego organu (organów) jednostki samorządu terytorialnego

str. 83

Jarosław Czerw

• Teoretyczne i praktyczne aspekty funkcjonowania rad powiatów w wybranych obszarach

str. 98

Karolina Stopka

• Wokół pojęcia dochodu w ustawie o pomocy społecznej

str. 116

Jarosław Witkowski

• Status prawny nauczyciela wspomagającego zatrudnionego w szkole lub placówce prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego

str. 129

Andrzej S. Tokarz

• Zaskarżanie rozstrzygnięć administracyjnych w postępowaniu scaleniowym zwyczajnym

str. 138

Krzysztof Radzikowski

• Materialnoprawne i proceduralne związanie podatków lokalnych ewidencją gruntów i budynków oraz księgą wieczystą - relacja danych ewidencyjnych wobec danych wieczystoksięgowych z perspektywy podatkowej

str. 147

Andrzej Strzałkowski

• Czy istnieje uniwersalny model administracji terytorialnej? Społeczne uwarunkowania (de)centralizacji na przykładzie Indii i Chińskiej Republiki Ludowej

str. 164

ORZECZNICTWO

Magdalena Gurdek

• Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 kwietnia 2016 r. (I OSK 3507/15); glosa krytyczna (sobota jako dzień roboczy na gruncie art. 13b ust. 1 u.d.p.)

str. 174

SPRAWOZDANIA

Barbara Zyzda
Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej w ramach dolnośląsko-saksońskiego spotkania administratywistów "Aktualne problemy badawcze w naukach administracyjnych Polski i Niemiec", Wrocław 21-22 października 2016 r.
str. 187

Table of Contents & Abstracts
str. 190

Bogdan Dolnicki, Roman Marchaj
Związek metropolitalny w województwie śląskim
Dnia 7.04.2017 r. weszła w życie ustawa z 9.03.2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim. Stanowi ona odpowiedź na formułowane od wielu lat oczekiwanie mieszkańców oraz samorządowców kompleksowego uregulowania sposobu funkcjonowania aglomeracji górnośląskiej. Doświadczenia ostatnich kilkunastu lat pokazały, że istniejące dotychczas prawne formy współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego (związek i porozumienia) były niewystarczające. Dlatego też konieczne było stworzenie regulacji odpowiadającej specyfi ce tego regionu.

Początek strony

Aleksandra Picej
Ewolucja sieci współpracy samorządów lokalnych na przykładzie związków międzygminnych
Przedmiotem artykułu jest analiza ewolucji sieci współpracy międzygminnej rozumianej przede wszystkim jako zmiany partnerów, zakresu dziedzinowego oraz sposobu współdziałania. Autorka stawia pytania, czy układy kooperacyjne ewoluują oraz - odwołując się do retoryki spill-over - jaki jest dominujący kierunek i wymiar ich przekształceń: rozszerzanie czy też zawężanie (dziedzinowe bądź przestrzenne) współpracy. Swoją uwagę skupia na związkach międzygminnych. Analizę dokonuje na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród przedstawicieli ich biur, która wykazała, że zmiany w dziedzinach działalności były rzadsze niż te w ich składach członkowskich. Autorka stwierdza pozytywną zależność między rozszerzeniami przestrzennymi a dziedzinowymi współdziałania. Pogłębione badania wybranych studiów przypadków wskazują na duże zróżnicowanie intensywności i kierunków przekształceń, które zależą m.in. od postaw aktorów tworzących sieć, ich indywidualnej oceny opłacalności dotychczasowej i dalszej współpracy, a także od zmian otoczenia prawnego i politycznego.

Początek strony

Monika Banaszewska
Efekty redystrybucyjne części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin w Polsce
W artykule autorka bada wpływ redystrybucji poziomej na potencjał dochodowy gmin w Polsce w latach 2007-2014. Przedstawia w nim przesłanki i zagrożenia związane z wyrównywaniem poziomym oraz konstrukcję systemu wyrównywania dochodów gmin. Analizuje również skalę transferów wyrównawczych, natomiast za pomocą współczynnika Giniego oraz pozycyjnych miar położenia określa bezpośredni wpływ redystrybucji poziomej na wyrównywanie dochodów własnych i dochodów ogółem gmin per capita. O ile w rozpatrywanym okresie redystrybucja pozioma ograniczała zróżnicowanie dochodów własnych gmin na mieszkańca, o tyle miała marginalny wpływ na zmniejszanie nierówności pod względem dochodów ogółem na mieszkańca. Przeprowadzone w artykule badanie potwierdza formułowane w literaturze przedmiotu oraz orzecznictwie krytyczne uwagi na temat systemu redystrybucji poziomej w polskim podsektorze samorządowym.

Początek strony

Maciej Turała
Prognozowanie zdolności do obsługi i zaciągania zobowiązań przez jednostki samorządu terytorialnego w obszarach funkcjonalnych
Autor w artykule omawia metodę służącą prognozowaniu - w wieloletniej perspektywie - indywidualnego wskaźnika zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. W pierwszej części opisane zostały założenia i zasady leżące u podstaw przygotowania prognozy. Następnie analizie poddano poszczególne etapy składające się na proces opracowania prognozy. W ostatniej części artykułu przedstawiony został przykład zastosowania opisanej w nim metody dla gmin położonych w powiecie łódzkim wschodnim oraz dla samego powiatu łódzkiego wschodniego. Artykuł kończą wnioski odnośnie do możliwości zastosowania opisywanej metody do opracowywania prognoz dla jednostek samorządu terytorialnego tworzących obszar funkcjonalny.

Początek strony

Elżbieta Inglot-Brzęk, Tomasz Skica
Kapitał społeczny jako czynnik determinujący skuteczność instrumentów wspierania przedsiębiorczości
Autorzy badają w artykule związki pomiędzy poziomem kapitału społecznego a skutecznością instrumentów wsparcia przedsiębiorczości, rozpatrywane przez pryzmat nowo tworzonych podmiotów gospodarczych. Artykuł ma tym samym na celu ustalenie odpowiedzi na pytanie o to, w jakim zakresie obecny na danym terenie kapitał społeczny stanowi stymulantę czy destymulantę dla tworzenia nowych podmiotów gospodarczych, co stanowi kluczowy aspekt projektowania polityki wsparcia przedsiębiorczości przez jednostki samorządu terytorialnego. Poziom kapitału społecznego może bowiem skutecznie wzmacniać działania stymulacyjne we wspólnotach o jego wyższym potencjalne, ale równocześnie redukować skuteczność tych samych polityk i narzędzi wsparcia w samorządach odznaczających się jego niższym poziomem. Ustalenie odpowiedzi na pytanie o związek na linii: kapitał społeczny - instrumenty wspierania przedsiębiorczości wiąże się z efektywnością uruchamianych przez samorządy działań stymulacyjnych. Jest tym bardziej istotne, że przeprowadzone przez autorów badania wykazały, iż samorządy lokalne nie identyfi kują zasobów kapitału społecznego, a tym samym nie uzależniają stosowanych instrumentów wsparcia przedsiębiorczości od jakości jego potencjału. Autorzy próbują ustalić również, czy istnieje możliwość dostosowania polityk wsparcia do zasobu kapitału społecznego, a jednocześnie takiego kształtowania polityk samorządowych, aby ten potencjał zarówno konsumować, jak i wzmacniać, stymulując jego rozwój.

Początek strony

Adam Ostapski
Status ustrojowoprawny organu zastępczego organu (organów) jednostki samorządu terytorialnego
Przedmiotem artykułu jest kwestia statusu ustrojowoprawnego organu zastępczego organu (organów) jednostki samorządu terytorialnego. Organy zastępcze stanowią nietypową (a przy tym niejednorodną) grupę podmiotów administrujących. W opracowaniu autor nie poprzestaje jedynie na identyfikacji odpowiednich regulacji prawnych, ale dokonuje ich konceptualizacji także w płaszczyźnie doktrynalnej.

Początek strony

Jarosław Czerw
Teoretyczne i praktyczne aspekty funkcjonowania rad powiatów w wybranych obszarach
Artykuł stanowi analizę funkcjonowania rad powiatów w wybranych obszarach. Zaprezentowano w nim teoretyczne i praktyczne aspekty dotyczące ustroju i zasad funkcjonowania tych organów. Rozważania zostały oparte na wynikach własnych badań autora przeprowadzonych w 2013 r., którymi zostały objęte 32 powiaty. Przeprowadzona w artykule analiza prowadzi do stwierdzenia potrzeby zmian ustawowych dookreślających ustrój rad powiatów oraz zasady ich funkcjonowania we wskazanych w artykule obszarach.

Początek strony

Karolina Stopka
Wokół pojęcia dochodu w ustawie o pomocy społecznej
W opracowaniu zawarto analizę przepisów ustawy o pomocy społecznej regulujących pojęcie dochodu, w tym składników niewliczanych do dochodu w sprawach z zakresu pomocy społecznej. Analizę tę autorka dokonuje z punktu widzenia celów i wartości pomocy społecznej, sygnalizując potrzebę podjęcia przez ustawodawcę refleksji nad jego obowiązującym unormowaniem.

Początek strony

Jarosław Witkowski
Status prawny nauczyciela wspomagającego zatrudnionego w szkole lub placówce prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego
Artykuł porusza kwestię tzw. nauczycieli wspomagających w kontekście możliwości zakwalifikowania ich jako pracowników samorządowych. W artykule najpierw zostało ustalone pojęcie "pracownik samorządowy", następnie zostało przeprowadzone badanie, czy pracownikami samorządowymi są nauczyciele edukacyjni oraz pracownicy niepedagogiczni zatrudnieni w szkołach oraz placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, a na końcu zostało zweryfikowane, czy nauczyciele wspomagający zatrudnieni w szkołach oraz placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego są pracownikami samorządowymi. Ostatecznie autor wskazuje, że nauczyciele wspomagający zatrudnieni w szkołach lub placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego nie są pracownikami samorządowymi.

Początek strony

Andrzej S. Tokarz
Zaskarżanie rozstrzygnięć administracyjnych w postępowaniu scaleniowym zwyczajnym
Artykuł porusza zagadnienie dostępności środków zaskarżenia w toku postępowania dotyczącego scalania gruntów, uregulowane w ustawie o scalaniu i wymianie gruntów oraz w ustawie o gospodarce nieruchomościami, których współstosowanie budzi wątpliwości. Wielość stron postępowania wymagała wprowadzenia trybu podejmowania lub ogłaszania rozstrzygnięć administracyjnych podczas zebrań uczestników scalenia. Informowanie zaś o nich poprzez dodatkowe obwieszczenia stwarza zarówno dla uczestników scalenia, jak również samych organów administracji ją prowadzących trudności m.in. w obliczaniu terminów przewidzianych do wniesienia dostępnych środków zaskarżenia. Autor podejmuje próbę wyjaśnienia znaczenia komunikowania aktów administracyjnych podczas zebrań uczestników scalenia i obwieszczeń oraz prezentuje możliwość wywarzenia interesów wszystkich podmiotów uczestniczących w postępowaniu przy realizacji prawa do zaskarżania aktów administracyjnych.

Początek strony

Krzysztof Radzikowski
Materialnoprawne i proceduralne związanie podatków lokalnych ewidencją gruntów i budynków oraz księgą wieczystą - relacja danych ewidencyjnych wobec danych wieczystoksięgowych z perspektywy podatkowej
Przedmiotem artykułu jest rola ewidencji gruntów i budynków oraz księgi wieczystej w podatku rolny, podatku leśny oraz podatku od nieruchomości w świetle tezy o rozgraniczeniu materialnoprawnego i proceduralnego (dowodowego) związania dokumentem elementów konstrukcji podatku. Księga wieczysta wiąże materialnoprawnie w zakresie działu II oraz tych danych z działu I-O, które identyfikują nieruchomość; w konsekwencji przysługuje jej tu prymat względem ewidencji i stanu rzeczywistego. W zakresie pozostałych danych z działu I-O - jak zaznacza autor - prymat przysługuje ewidencji, przy czym tam, gdzie jest ona tylko źródłem dowodowym, a nie wiąże materialnoprawnie, "ostatecznie" rozstrzyga stan rzeczywisty.

Początek strony

Andrzej Strzałkowski
Czy istnieje uniwersalny model administracji terytorialnej? Społeczne uwarunkowania (de)centralizacji na przykładzie Indii i Chińskiej Republiki Ludowej
Decentralizacja administracji i wzmacnianie samorządu terytorialnego są często postrzegane jako przejawy demokratyzacji. Na świecie istnieją jednak ustroje administracyjne znacząco odbiegające od modelu przyjętego w demokratycznych państwach wysokorozwiniętych. W artykule autor stawia tezę, że tego rodzaju różnice nie wynikają wyłącznie z prostych decyzji politycznych, ale są związane z szerokim kontekstem społecznym, ekonomicznym i kulturowym. Możliwe jest więc, że dany system administracyjny może być optymalny dla określonego miejsca i czasu, a jego odgórna zmiana mogłaby przynieść skutki odwrotne od zamierzonych. Tezę tę autor ilustruje doświadczeniami Indii i Chińskiej Republiki Ludowej, w których formalnie przeprowadzono szeroko zakrojone reformy decentralizacyjne, jednak nie jest jasne, czy ich osiągnięto spodziewane rezultaty.

Początek strony

Magdalena Gurdek
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 kwietnia 2016 r. (I OSK 3507/15)
Skład orzekający: przewodniczący - sędzia NSA Jolanta Rudnicka, sędzia NSA Jan Paweł Tarno, sędzia del. Jerzy Krupiński (sprawozdawca).
Skoro sobota powinna być traktowana na równi z dniami ustawowo wolnymi od pracy w rozumieniu art. 57 § 4 Kodeksu postępowania administracyjnego, to należy soboty w ten sam sposób traktować na gruncie tej samej gałęzi prawa - prawa administracyjnego, w tym na gruncie ustawy o drogach publicznych. Stąd wykładnia przepisu art. 13b ust. 1 ustawy o drogach publicznych, wobec braku legalnej definicji "dni roboczych", powinna uwzględniać ten sposób jego rozumienia, który by zapewniał bezpieczeństwo prawne, a zatem aby wykładnia tego przepisu nie prowadziła do niejednolitej wykładni takich samych pojęć.

Początek strony